Ewangelia" Judasza - potoczna nazwa apokryficznego tekstu gnostyckiego w języku koptyjskim o życiu Jezusa Chrystusa, ujawnionego w 2004 roku, wiele lat po odkryciu go w Egipcie około roku 1970.




Historia dokumentu 

Ten zredagowany po koptyjsku starożytny tekst odkryty został w 1970 roku w Egipcie. Po wielu latach dotarł okrężną drogą do szwajcarskiej fundacji Maecenas. Towarzystwo National Geographic wspierało w ciągu ubiegłych pięciu lat renowację i tłumaczenie dokumentu z języka koptyjskiego.

Ewangelia jest obecnie tłumaczona w Bazylei na niemiecki, angielski, francuski i polski (tu - we współpracy "National Geographic" i "Gazety Wyborczej"). Tekst Ewangelii Judasza ogłoszono 6 kwietnia 2006 roku.


Data i okoliczności powstania

Badania przy pomocy izotopu węgla C14 wskazują, że materiał, na którym spisano tekst, pochodzi z III wieku. Samo pismo wspomniane jest jednak po raz pierwszy już w roku 180 w dziele Przeciwko herezjom autorstwa pierwszego biskupa Lyonu, świętego Ireneusza, który uważał je za fałszywe świadectwo. "Byłoby to rzeczą szczególną, gdyby ten tekst pojawił się wtedy po raz pierwszy".

Naukowe analizy wskazują, że ten dokument mógł powstać na przełomie III i IV wieku lub w bliskim temu czasowi okresie, dotyczyłoby to koptyjskiego tłumaczenia przypuszczalnie pierwotnie zredagowanego w języku greckim tekstu, który był znany już w II wieku św Ireneuszowi.

Współcześni teologowie uważają, że tekst tzw. Ewangelii Judasza napisali ludzie będący w opozycji do wczesnochrześcijańskiego Kościoła, związani z gnostycką sektą kainitów.

- Ten dokument pomoże nam zrozumieć, co myślała i w co wierzyła pewna grupa chrześcijan w II wieku naszej ery, ale nie sądzę, by mogła mieć szerszy wpływ na myśl teologiczną czy tym bardziej doktrynę - dodał o. Pisano.

- Nie widziałem osobiście tego dokumentu, ale jeśli dobrze zrozumiałem to, co zostało na jego temat napisane, to w świetle tej publikacji Judasz jest przedstawiany jako postać pozytywna, podczas gdy na przestrzeni wieków on, raczej odgrywał rolę negatywną. W tym dokumencie natomiast jest przedstawiony jako narzędzie Boskiej Opatrzności, jako narzędzie uległe woli Bożej. Trzeba jednak pamiętać, że nie jest to nowość, taka koncepcja od dawna istniała wśród teologów - mówił biblista.

Apokryficzna ewangelia przestawiona przez National Geographic jest raczej dokumentem autentycznym, bowiem przygotowujący ją do druku uczeni są ludźmi niezwykle kompetentnymi. - Nie chciałbym jednak wyrażać kategorycznych opinii, dopóki sam nie zapoznam się z dokumentem - wyjaśniał.

źródło: [[1]]


Streszczenie manuskryptu 
Apokryf opisuje ostatnie dni i godziny przed pojmaniem Jezusa. Według niego Judasz nie zdradza Jezusa, ale wydaje go na jego własne życzenie, dzięki czemu Chrystus mógł zbawić świat. Jezus często podkreśla wyższość Judasza nad pozostałymi apostołami oraz mówi Judaszowi, że będzie potępiany przez pokolenia, ale ostatecznie przyjdzie, aby panować nad ludźmi. Judasz przedstawiony jest w niej jako bohater, któremu zdradę Jezusa nakazała "wyższa boska siła". Jest on więc według Ewangelii Judasza zasadniczą częścią boskiego planu, bez którego Chrystus nie mógłby odkupić ludzkości przez swoje ukrzyżowanie.


Zdrada jako wola Boga 
Według manuskryptu Jezus poprosił Judasza, aby wydał go Rzymianom, by w ten sposób wypełnić wolę Boga. Stawia to tego ucznia Jezusa, który stał się powszechnie znanym synonimem sprzedajnego zdrajcy, w świetle odmiennym od wizji powszechnie przyjętych.

Według tekstów Nowego Testamentu Jezus umarł na krzyżu po tym jak apostoł Judasz zdradził go w ogrodzie Gethsemani za 30 srebrników okupacyjnym władzom rzymskim. W "Ewangelii Judasza" jest to wydarzeniem chwalebnym: Judasz jest tym jedynym, który rozumie orędzie Jezusa. On jest wtajemniczany przez Jezusa we wszystkie tajemnice i został przez niego wyznaczony do wypełnienia ostatniej przysługi. Ci naukowcy, którym polecono to tłumaczenie interpretują tę wypowiedź tak, że Judasz przyniósł Jezusowi śmierć, ale po to, aby wyświadczyć mu ostatnią przysługę.

Znaczenie tej hipotetycznej przysługi staje się oczywiste, gdy pojmiemy, że czasy życia i nauczania Jezusa upływały pod znakiem biblijnego proroctwa z Księgi Daniela (9:24-27), mówiącego o nadejściu pomazańca (tj. króla), który jednak następnie zostanie zabity. W Księdze Daniela pada dokładna data tej śmierci (był to punkt odniesienia przy reformie kalendarza w VI w.: stąd idealna zbieżność z 33 n.e.).

Zdaniem augsburskiego religioznawcy Gregora Wursta, który w znaczący sposób brał udział w restaurowaniu i tłumaczeniu manuskryptu autor "Ewangelii Judasza" chciał przede wszystkim prowokować: "On szukał pretekstu w dyskusji z innymi o prawdziwym przekazie Jezusa", pisze Wurst "National Geographic".


"Ewangelia Judasza" świadectwem gnozy 
Za interesującą z punktu widzenia historyczno-religijnego, lecz nie za sensacyjną uważa "Ewangelię Judasza" renomowany biblista profesor Thomas Söding. "Tekst ten nie daje nam żadnego nowego spojrzenia na apostoła Judasza lub śmierć krzyżową Jezusa", powiedział w Wuppertalu profesor nauczający teologii biblijnej, który jest także członkiem Papieskiej Komisji Biblijnej. "Według chrześcijańskiego rozumienia Jezus był zarazem prawdziwym człowiekiem i prawdziwym Bogiem". Gnostycy, nurt religijny, nie potrafili zaakceptować tego wyobrażenia. Dla nich Jezus także na ziemi był Bogiem odzianym tylko w powłokę ludzką. Z tego powodu gnostycy mówili o świetlistym ukrzyżowaniu Jezusa, w czasie którego boski Jezus uwolnił się ze swojej ludzkiej powłoki. "Chodzi więc o ówczesny kontrowersyjny dyskutowany wizerunek Jezusa", powiedział Söding.


Gnostycki punkt widzenia nie nowy, ale wyostrzony
W "Ewangelii Judasza" przekazana w sposób biblijny zdrada Jezusa arcykapłanom dokonana przez Judasza reinterpretowana jest pozytywnie. Jezus wtajemniczył Judasza w swoją boską misję, a ten dzięki zdradzie wyświadczył mu ostatnią przysługę. "Ten gnostycki punkt widzenia nie jest nowy, ale dotąd nigdzie nie został tak wyostrzony jak w Ewangelii Judasza", powiedział Söding. Podkreślił, że dokument ten nie zawiera żadnych słów Jezusa, które mogłyby być uważane za autentyczne.


Obecnie ukazała się książka pt. Ewangelia Judasza z serii wydawniczej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova Wstęp, tłumaczenie z koptyjskiego i komentarz Wincenty Myszor, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2006, ss. 96. Książka zawiera pierwszy polski przekład Ewangelii Judasza z oryginału w dwóch wersjach. Tłumaczenie A opatrzone jest naukowym komentarzem w przypisach, z podziałem na strony i wiersze, zgodnie z koptyjskim rękopisem. Tłumaczenie B – zawiera wersję tak bardzo swobodną, na ile pozwala koptyjski oryginał; bardziej stosowną do lektury. Tekst apokryfu został poprzedzony wprowadzeniem Tłumacza, które wprowadza w szerszy kontekst istnienia, odnalezienia i znaczenia „Ewangelii” jako tekstu gnostyckiego. Do książki dodano również wybór tekstów źródłowych – wersję łacińską i polską tekstów autorów starożytnych, którzy wspominają postać lub ewangelię Judasza.

Art.Wilkipedia.