Taoizm

Taoizm jest chińską doktryną, która pochodzi z czasów starożytnych. W jego obrębie można wyróżnić dwa nurty.

Taoizm religijno-magiczny (daojiao)

Pojawiła się na przełomie II i III wieku. Jest to połączenie myśli filozoficznej z wierzeniami religijnymi i praktykami magicznymi. Jego twórcą był Zhan Daoling, który był uznawany jako Niebiański Mistrz. Religia ta głosi zasadę yin i yang, których wzajemne dopełnianie się w tao stanowi podstawę harmonii świata. W taoizmie występuje pięć żywiołów: woda, drzewo, ogień, ziemia, metal.

Taoizm filozoficzny (daojia)

Powstał dużo wcześniej niż taoizm religijny, bo już w VI wieku p.n.e. przez Laozi, chociaż naukowcy nie są do tego przekonani. Taoizm głosi duchowo-materialną jedność świata, przejawiającą się w harmonii wszystkich zjawisk nazywanej tao. Głównym celem jest poznanie tao. Bardzo ważna jest wolność, spontaniczność i sceptycyzm wobec konwencji. Innym ważnym terminem jest wuwei, który oznacza działanie bez wysiłku w harmonii z tao.

--*--

Shinto

Shinto jest politeistyczną religią japońską. Występują w niej antropomorficzne bóstwa zwane kanami, które są uosobieniem sił natury, m.in. słońce, księżyc, góry, wodę czy drzewa. Niektóre z nich mieszkają w przedmiotach, inne mogą być ubóstwionymi przodkami. Jedyne teksty zawierające doktrynę to Kojiki, Nihongi (VIII w.) i tzw. norito, zawierające przepisy praktyk magicznych.

Słowo Shinto dosłownie oznacza drogę boga, jednak często tłumaczona jest jako droga duchów, droga bóstw, nauka bóstw. Jednym z ważnych obrzędów jest modlitwa. Domowy ołtarzyk nazywa się kamidana (półka bogów) lub senzodana (półka przodków). Mogą w nim znajdować się amulety ze świątyni. Należy zachować odpowiednią kolejność obrzędu:

1. należy stanąć przed ołtarzem
2. ukłonić się, kilka razy klasnąć
3. wygłosić swoje życzenie, czy podziękowanie

Do tego celu nie są nawet potrzebne jakieś specjalne słowa, modlitwę można również pomyśleć.

--*--

Dżinizm

Jest to system filozoficzny i religijny, który powstał w VII w.p.n.e. w Indiach. Była to odpowiedź na silnie zrytualizowany braminizm (faza rozwoju religii indyjskiej). Za twórcę uważa się Parśwę (Parśwanatha). Na przełomie VI i V w.p.n.e. jego nauki zostały zreformowane przez Wardhamana Mahawira, zwanego Dźiną ("Zwycięzcą"). Od niego pochodzi właśnie nazwa tej religii.

Wyznawcy tej religii nie uznają, iż istnieje jeden Bóg, zakładają istnienie wielu bóstw, jednak nie przypisują im nieśmiertelności. Uważają, iż kosmos nie ma początku i końca, a całym światem rządzi karman.

Członkowie tej religii kierują się zasadami określonymi przez głównego reformatora:

ahinsa - powstrzymanie się od zadawania cierpienia wszelkim istotom żywym
asatja - powstrzymanie się od kłamstwa
asteja - powstrzymanie się od kradzieży
abrahmaćarja - powstrzymanie się od cudzołóstwa (w przypadku mnichów i mniszek - powstrzymanie się od wszelkich stosunków seksualnych)
aparigraha - powstrzymanie się od posiadania własności zbędnych (w przypadku mnichów i mniszek - powstrzymanie się od posiadania wszelkiej własności)

Religia zakłada dwie podstawowe kategorie bytu:

adźiwa - byt cielesny, który tworzony jest przez pięć elementów: przestrzeń, czas, zasadę ruchu, zasadę spoczynku i materię
dźiwa - byt duchowy, dusza, którą posiada każdy organizm, nie wyłączając roślin, kamieni oraz wody. W obrębie tej grupy istnieje podział na dusze :

- doskonałe,
- wyzwolone,
- związane.

Dusze związane znajdują się w kole wcieleń(samsara) za sprawą materii karmicznej, powstającej w wyniku złych i dobrych uczynków.

Głównym celem każdego dżinisty jest wyzwolenie (moksza). Można to osiągnąć za pomocą trzech klejnotów,tzw. triranta,:

- wiara w Dżinę - należyte spojrzenie
- znajomość jego nauki - należyte poznanie
- właściwe postępowanie, czyli przestrzeganie pięciu zasad reformatora.

--*--

Kaodaizm

Kaodaizm to stosunkowo nowa religia, powstała w 1926 w Wietnamie. Nazwa pochodzi od imienia własnego Boga - Cao Dao, a wyrażanego w boskim oku. Bóg ten objawił się urzędnikowi Ngo Van Chieu na skutek seansów spirytystycznych.

Kaodaizm jest religią synkretyczną, łączącą w sobie elementy buddyzmu, chrześcijaństwa, konfucjanizmu, taoizmu, świeckiej filozofii, a w mniejszym stopniu również islamu i judaizmu.

System hierarchiczny przypomina ten z Kościoła katolickiego, włącznie z papieżem kadonistą. W kaodaizmie nie obowiązuje celibat, a kapłanami mogą być także kobiety(z wyjątkiem godności kardynała i papieża). Centrum kaodaizmu znajduje się w Tay Ninh koło Sajgonu. Aktualnie religia ta liczy około 2 milionów mieszkańców

--*--

Konfucjanizm

Konfucjanizm jest raczej systemem filozoficzno-religijnym, a nie religią samą w sobie. Został zapoczątkowany w V wieku p.n.e. przez Konfucjusza w Chinach. Konfucjanizm uważa, iż osiągnięcie pokoju na ziemi oraz zbudowanie idealnego społeczeństwa jest możliwe poprzez przestrzeganie panującej hierarchii społecznej oraz kultywowanie tradycji, czystości, ładu i porządku.

Podstawą w konfucjanizmie jest rodzina, która może być także rozumiana jako państwo, a władca jako ojciec ludu.

Sam Konfucjusza stronił od religii, a pojęcie niebo wywodzi się ze starożytnych wierzeń chińskich. Miał być to bezosobowy byt "dobrych" przodków, którzy składają propozycje określonej organizacji ludzkości i świata (tao, droga). Propozycja ta jest niezmienna i nazywana jest Porządkiem Niebiańskim - rodzajem idealnego planu dla świata. Jego osiągnięcie zależy od woli i działań ludzi, aktualnie żyjących. Każdy dobry czyn przybliża do spełnienia tego porządku, a czyn zły oddala. Poprzez wprowadzenie Niebiańskiego Porządku zostanie osiągnięty Niebiański Spokój. Nastąpi zanik chaosu, a między stworzeniami zaistnieje stan idealnej harmonii, szczęście dla każdego człowieka.

Człowiek jest w stanie rozpoznać plan niebo przez zgłębianie wiedzy. Aby ją posiąść należy żyć według doktryny Złotego Środka (zawarta w księdze ?Doktryna Środka", której autorstwo tradycja przypisywała Zi Si). Doktryna ta mówi, iż człowiek powinien być spokojny oraz zrównoważony, a jego życie zharmonizowane. Bardzo ważne jest studiowanie przeszłości, ponieważ jak głosił Konfucjusz Niebiański Spokój został już osiągnięty.

Aby spełnić Niebiański Porządek należy posiadać silną wolę i spełniać swoją rolę w społeczeństwie. Każdy człowiek powinien znać swoje miejsce w hierarchii społecznej. Na czele państwa stoi władca, która posiada władzę absolutną. Jako, iż społeczeństwo traktowane jest jak rodzina, władca traktowany jest jako ojciec. Konfucjusz podzielił ludzi na szlachetnych (jünzi) i prostaków (xiaoren). Ci pierwsi są wzorem do naśladowania, są to ludzie cnotliwi, "urodzeni" do sprawowania urzędniczych stanowisk. Drudzy zaś posiadają wszystkie cechy negatywne, lecz mogą stać się szlachetnymi poprzez edukację. W hierarchii społecznej są trzy rodzaje więzi międzyludzkich: zwierzchność, podległość i równość. Konfucjanizm zakłada, iż społeczeństwo powinno opierać się na pięciu związkach zależności i wzajemnych zobowiązaniach:

1. Dobroć księcia - lojalność poddanego - lojalność i obowiązek
2. Miłość ojca - przywiązanie syna - miłość i posłuszeństwo
3. Życzliwość starszych - szacunek młodszych - starszeństwo i stanowienia wzorca dla młodszego
4. Sprawiedliwość męża - posłuszeństwo kobiety - zobowiązanie i podporządkowanie
5. Wierność przyjaciela - wzajemność przyjaciela - zaufanie.

Aby postępować zgodnie z Niebiańskim Porządkiem, należy posiadać silną wolę, która jest cnotą konfucjańską. Nie jest to cecha charakteru, a jedynie określony cel. Konfucjanizm zakłada pięć cnót, które regulują wyżej wymienione relacje, stanowiąc prawo moralne:

Ren - humanitarność, "stawanie się osobą"
Yi - powinność
Li - obyczajność
Zhi - wiedza
Xin - wierność, "człowiek dotrzymujący słowa".
_____________________________________________________________________________________________________________
Na podstawie: religieświata.pl