AKTORZY PIERWSZOPLANOWI:

Gen. Sikorski - Premier i Wódz Naczelny (do śmierci w 1943). Realista

Po podpisaniu układu Grabski- Majski wydał w listopadzie 194 rozkaz, że Armia Krajowa walczy z Niemcami, ale ma stawić zbrojny opór Armii Czerwonej, gdyby bez zezwolenia Rządu Polskiego wkroczyła na ziemie polskie. Jednak w marcu 1942 po spotkaniu ze Stalinem oświadczył podwładnym, że jeśli Rosjanie wkroczą do Polski w pościgu za Niemcami, to stawianie im oporu byłoby szaleństwem. A.K. ma manifestować swoja suwerenność i jednocześnie pozytywny stosunek do Rosji Sowieckiej. Ukrycie organizacji uważał za niemożliwe, bo niektórzy polscy oficerowie byli na usługach NKWD. Zalecał nie szafowanie ludźmi potrzebnymi do powojennej odbudowy, która będzie możliwa tylko przy dobrej woli Rosji. W grudniu 1941 przegapił jednak ostatnią szansę ułożenia się ze Stalinem w sprawie granic, gdy ten mu zaproponował ,,niewielkie korekty graniczne". Wtedy Rosja była śmiertelnie zagrożona, Niemcy byli pod Moskwa, prawdopodobnie Stalin zgodziłby się na pozostanie Lwowa, a może nawet i Wilna przy Polsce.



Gen. Grot-Rowecki - dowódca AK (do aresztowania w 1943). Fantasta

Wyznawał niezachwianie tylko teorie walki z dwoma wrogami. Snuł takie pomysły, jak żądanie podporządkowania się partyzantki sowieckiej dowództwu AK, a w wypadku wkraczania Rosjan Ľopóźnianie ich ruchu przez dywersje a następnie przesuniecie sił AK na Pomorze i stworzenia tam ,,reduty obronnej", gdzie przybędą wojska emigracyjne a potem i desanty anglosaskie. W długich, utrzymanych w pompatycznym stylu depeszach radiowych, żądał od Sikorskiego zapewnienia desantów lotniczych Anglosasów, nie wiedząc, że byłoby one niewykonalne choćby ze względów technicznych (brak samolotów o takim zasięgu). Wielu żołnierzy AK przypłaciło życiem nadawanie przez radio takich ,,dezyderatów" i ,,memoriałów".



Stanislaw Jankowski - Delegat Rządu na Kraj. Nawiedzony

Według niego (memoriał przesłany do Londynu w styczniu 1944) - polskim celem wojennym na wschodzie jest utrzymanie granicy z 1921 roku - przy włączeniu Litwy do Polski i maksymalne osłabienie Rosji przez odłączenie od niej Ukrainy i Białorusi i powiązanie ich politycznie i wojskowo z Polska (sic!).



Stanislaw Mikołajczyk - Premier Rządu Emigracyjnego. Nieugięty.

Polityk o silnym charakterze i zdolności przewidywania. Niestety żądano od niego akrobatyki niemożliwej do wykonania. Stalin jako warunek ponownego nawiązania stosunków dyplomatycznych (zerwanych po ujawnieniu zbrodni katyńskiej) wysuwał zaakceptowanie granicy wg. linii Curzona (na Bugu), w zamian za rekompensaty na zachodzie i usuniecie z rządu osób, które publicznie demonstrowały swój wrogi stosunek do Rosji (gen.Sosnkowski, ministrowie Kot i Kukiel). Na przyjęcie tych warunków nalegał usilnie Churchill. Mikołajczyk zdawał sobie sprawę jak silną pozycje ma Rosja wśród Aliantów i że należałoby pójść na ustępstwa, aby wytargować cokolwiek, bo inaczej Polska będzie całkowicie zdominowana przez Rosję, zsowietyzowana a nawet może i włączona do ZSRR. Niestety na ustępstwa nie mógł pójść, bo wyrażając zgodę na utratę Kresów, straciłby wiarygodność czynników krajowych i spowodowałby ferment w wojsku, w którym większość żołnierzy pochodziła z Kresów. Na dobitek Alianci nie zgadzali się na ogłoszenie przewidywanych dla Polski rekompensat na zachodzie, aby nie wzmacniać oporu Niemców. Paradoks polegał na tym, że cały ten spór był już ,,musztardą po obiedzie", bo utrata Kresów była już wcześniej przesadzona na konferencji Wielkiej Trójki w Teheranie, tylko Roosvelt prosił, aby tego nie ujawniać nikomu, gdyż bał się stracić 7 milionów głosów Polaków w zbliżających się wyborach. W okresie poprzedzającym Powstanie, Mikołajczyk próbował bezskutecznie zawrzeć ze Stalinem porozumienie o współpracy militarnej miedzy AK i Armią Czerwoną. Mikołajczyk, bazując na meldunkach krajowych, przeceniał siłę militarną praktycznie nieuzbrojonej Armii Krajowej, a Stalin zdawał sobie sprawę, że jest to organizacja wroga Rosji, a jej siła militarna na tle teatru wojennego jest po prostu - żadna. 21 lipca 1944 Mikołajczyk upoważnił czynniki krajowe do podjęcia decyzji, czy przeprowadzić w Warszawie powstanie, i w którym momencie.



Gen. Sosnkowski - Wódz Naczelny. Niezdecydowany dramaturg.

Ogólnie ,,był za, a nawet przeciw".Nie wydawał jasnych rozkazów, lecz rodzaj sugestii. Nie wyobrażał sobie współpracy militarnej z Sowietami, bo to nie był sojusznik. Zdawał sobie sprawę ze słabości AK i z jednej strony był przeciwny powstaniu, z drugiej strony głosił: Ľnarodów są niekiedy nieuniknione ze względu na symbolikę polityczną tych aktów i znaczenie moralne dla potomności". Podobnie jak Grot-Rowecki widział konieczność beznadziejnego boju pod groźbą odpowiedzialności przed przyszłymi pokoleniami.

Był autorem absurdalnej Instrukcji dla AK, która mówiła, że w miarę posuwania się Rosjan, Armia Krajowa ma występować zbrojnie przeciw Niemcom, ale z chwilą pojawienia się Rosjan w danej miejscowości - znowu schodzić do podziemia. Byłyby to więc czyny i ofiary anonimowe, a efekty przypisałaby sobie partyzancka komunistyczna. W grudniu 1943 Sosnkowski nakazał Borowi-Komorowskiemu utworzyć nowa szkieletową kadrową organizację antysowiecką Ľszczególnie na Kresach Wschodnich. W maju 1944 wysłał do Polski na spadochronie płk Okulickiego (po skoku automatycznie awansował na generała) z misją nakłonienia dowództwa AK do wywołania powstania w Warszawie. Chciał z Warszawy uczynić dramatyczna scenę, na której miał się rozegrać ostatni akt polsko-rosyjskiej konfrontacji i ,,wstrząsnąć tym sumienie świata". W lipcu 1944 kazał Borowi - Komorowskiemu rozważyć możliwość ewakuowania najwartościowszych ludzi na zachód (opcja wybrana w styczniu 1945 przez d-ce Brygady Świętokrzyskiej NSZ) lub przez Słowację na Węgry (sic!). Jednocześnie łudził Bora obietnicami przysłania Polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej, mimo że została ona już przekazana pod dowództwo alianckie, a przerzut jej do Polski był technicznie niewykonalny. A na kilka dni przed spodziewanym wybuchem powstania wyjechał na ,,inspekcję" do Włoch, umywając ręce od odpowiedzialności. Powstania ani nie nakazał, ani nie zakazał.



Stalin - wiadomo. Konsekwentny rzezimieszek

Jego stosunek do Polski by jasny: określał go pakt Ribentrop- Mołotow i zbrodnia katyńska. Stąd łatwo było zgadnąć intencje jego na przyszłość. Rząd Londyński traktował z nieukrywaną pogardą a Armii Krajowej zarzucał, że nie walczy z Niemcami, lecz zwalcza partyzantkę sowiecka. Było w tym trochę prawdy. Represje Niemieckie na ludności powodowały, że AK prowadziła tylko akcje sabotażowe i to w ograniczonym zakresie. W latach 1943-44 w lasach zrobiło się ciasno. Często na tych samych terenach działały oddziały AK, partyzantka komunistyczna, ukraińska, rosyjscy spadochroniarze zrzuceni na tyły wroga i wreszcie pospolite bandy rabunkowe. Wszystkie czerpały środki do życia z tego samego ,,rezerwuaru", jakim były gospodarstwa chłopskie. Dochodziło więc do zatargów a czasem i potyczek, bo trzeba było bronić polskiej ludności. W okręgach wileńskim i nowogrodzkim dochodziło do starć z partyzantką sowiecką a nawet do kontaktów z Niemcami, celem pozbycia się ,,niepożądanych gości" (Krzysztof Komorowskii - Armia Krajowa, Lisiewicz - Plan Burza).

Stąd Stalin już 1943 roku przeciwstawiał się zrzutom broni dla AK - twierdząc, że broń ta idzie w nieodpowiednie ręce. A podczas powstania nie zgadzał się nawet na lądowanie samolotów alianckich na założonej przez amerykanów bazie lotniczej w Połtawie na Ukrainie, które mogłyby dokonać zrzutów broni dla Warszawy, w ramach lotów wahadłowych. Argumentował, że ,,Rząd Radziecki nie chce mięć nic wspólnego z awantura wywołaną przez kryminalistów dla osiągnięcia celów wrogich wobec Związku Radzieckiego" Niesłuszne jest jednak oskarżanie Stalina, że wstrzymując ofensywę sowiecką i odmawiając udzielenia pomocy - zdradził Warszawę. Stalin Warszawy nie zdradził, bo Stalin Warszawie niczego nie obiecywał. Zachował się jak można się było spodziewać - urządził drugi Katyń.



Churchill - wiadomo - Nieszczery doradca

Z wielką siłą nalegał na Mikołajczyka, aby ten zgodził się na zmianę granic i na usuniecie z Rządu osób wrogich Rosji, co dałoby szansę na dogadanie się ze Stalinem w sprawach współpracy wojskowej i administracji cywilnej na wyzwolonych terenach. Argumentował, że Anglia dochowuje swoich zobowiązań sojuszniczych wobec Polski, ale nigdy nie gwarantowała ,,specyficznych" granic i uprzedzał, że Anglicy nie będą bić się z Rosją o polskie granice. Oczywiście w tych wszystkich radach najważniejszy był interes Wielkiej Brytanii, honorowe wyjście z sytuacji w stosunku do zdradzanej Polski i troska, aby nie zrazić sobie Rosji, na której spoczywał główny ciężar wojny.



Roosevelt - wiadomo - Obłudnik

Zataił, że już na konferencji w Teheranie uzgodnił ze Stalinem przebieg polskiej wschodniej granicy, bo nie chciał utracić w wyborach 7 milionów głosów polonii. W rozmowie z Mikołajczykiem udawał, że popiera jego dążenia do zachowania Lwowa i Wilna, niepotrzebnie ,,utwardzając" jego stanowisko. W fazie powstania ociągał się z udzieleniem pomocy lotniczej a nawet z ogłoszeniem, że powstańcy są żołnierzami koalicji i przysługują im prawa kombatanckie zgodnie z konwencją haską i genewską. Wszystko, aby nie narazić się Stalinowi, bo to działo się na terenie rosyjskiego teatru operacyjnego. W Jałcie nie wyciągnął wniosków z zachowania się Stalina podczas Powstania i uwierzył mu, że on chce ,,aby Polska była niepodległa i demokratyczna". Stalin był mu jeszcze potrzebny do rozgrywki z Japonia.



Hitler - Wódz Narodu Niemieckiego - wiadomo

Na wiadomość o wybuchu powstania, rozkazał zabić wszystkich mieszkańców bez względu na wiek i płeć a miasto spalić i zrównać z ziemią. Rozkaz ten natychmiast zaczęto wykonywać z niemiecką skrupulatnością a nawet nadgorliwością.

Armia Krajowa - elita Narodu - wspaniała organizacja

Już sama nazwa powodowała nieporozumienia, gdyż posiadała tylko nieliczne oddziały zbrojne operujące głownie w lasach. To było raczej sprzysiężenie ludzi ze wszystkich warstw społecznych, gotowych walczyć o Polskę wszelkimi dostępnymi środkami. Jej liczebność wahała się (w zależności od czasokresów oraz źródeł) od 200 do 350 tysięcy członków. Większość żołnierzy nie wykonywała zadań bojowych, lecz wywiadowcze i sabotażowe w swoich miejscach pracy, sabotując urządzenia, środki transportowe i archiwa wroga. Przez sama Komendę Główną przewinęło się w czasie okupacji 4500 etatowych pracowników, z czego ponad 1500 zginęło rozstrzelanych lub w obozach koncentracyjnych.

Armia Krajowa miała wspaniałych ludzi, pracujących w nieustannym zagrożeniu i prowadziła bardzo szeroki zakres działalności: wywiad (krajowy i zagraniczny), wysyłanie kurierów, przyjmowanie zrzutów, akcje sabotażowe, likwidowanie gestapowców i konfidentów, odbijanie więźniów, opieka nad rodzinami aresztowanych i pomordowanych, tajne podchorążówki, produkcja broni, propaganda (druk i kolportaż), podrabianie dokumentów, służba medyczna i kwatermistrzowska. W samej Warszawie posiadała kilka tysięcy lokali konspiracyjnych i skrzynek kontaktowych. Z pieniędzy ze zrzutów miała budżet, z którego opłacano pracowników pracujących wyłącznie dla organizacji, wypłacano żołd żołnierzom, zapomogi dla rodzin, kupowano broń, wykupywano więźniów. Miała tylko jeden mankament: praktycznie nie miała broni. Szczególnie w Warszawie, przed samym wybuchem powstania.

ROLE DRUGOPLANOWE:

Gen. Tatar - Zastępca Szefa Sztabu AK - ,,trędowaty¨

Jesienią 1943 opracował dla Dowódcy AK referat, w którym udowadniał, że cała Europa południowo-wschodnia dostanie się w strefę wpływów sowieckich, więc nie można prowadzić polityki dwóch wrogów, lecz trzeba się z Rosja ułożyć i czym wcześniej tym lepiej, bo uzyska się lepsze warunki zanim Rosjanie wejdą. Został uznany w sztabie za zdrajcę i aby nie ,,zarażał" tymi ideami młodszych oficerów - został wysłany w kwietniu 1944 do Londynu.


Płk Bokszczanin - Z-ca Szefa Sztabu AK - przytomny

Na odprawach poprzedzających decyzję o powstaniu przekonywał, że Rosjanie zatrzymają ofensywę, gdy zorientują się, że powstanie zostało wywołane przez wrogi im Rząd w Londynie, celem zainstalowania w stolicy podległych mu władz cywilnych. Ostrzegał przed przedwczesnym rozpoczęciem powstania, zanim nie pozna się intencji Rosjan. Radził, aby nie wydawać rozkazu do walki, zanim nie zaobserwuje się, że artyleria sowiecka przenosi ogień na lewy brzeg Wisły. Byłby to dowód, że przełamali opór niemiecki na prawym brzegu i zamierzają forsować Wisłę. Przyjęto to jako warunek rozpoczęcia powstania, ale w chwili wydawania rozkazu do walki - zapomniano o tym.


Jan Nowak- Jeziorański - ,,Kurier z Londynu" - sygnał ostrzegawczy

Gdy w lipcu 1944 wrócił z Londynu do Polski, był chyba najlepiej zorientowanym człowiekiem w sytuacji zarówno w Londynie jak i w Polsce. W Londynie rozmawiał z Mikołajczykiem i Sosnkowskim, był przyjęty przez Churchilla i ministra Edena i miał wystąpienie w Parlamencie Brytyjskim. Ostrzegał dowództwo AK, że sytuacja międzynarodowa jest taka, że Rosjanie po zajęciu Polski, będę w niej rządzić jak zechcą, wiec powstanie będzie walką o przegraną już sprawę. Że nie można liczyć na żadną pomoc militarną z zachodu i że powstanie nie poruszy też opinii publicznej na Zachodzie. Uprzedził też, że Polska Brygada Spadochronowa nie przybędzie z pomocą, bo została już przez Aliantów przeznaczona do innych celów. Nie przybędzie nawet anglo-amerykańska misja obserwatorów, bo Polska leży w strefie działań sowieckich. Wspomina, że młodsi oficerowie prosili go, aby przekonał dowództwo, że powstanie to szaleństwo. Nie przekonał.



,,Polacy" z Komitetu Lubelskiego - (PKWN) - moskiewskie pachołki

Wzywali do rozpoczęcia walki w Warszawie. A gdy powstanie wybuchło, odezwa KC PPR głosiła: ,,Banda sanacyjnych awanturników i warchołów podnosi dziś swa brudną łapę przeciw PKWN i przeciwko Ludowemu Wojsku Polskiemu..." A Gomułka po upadku powstania powiedział: ,,stosy trupów bohaterskich obrońców stolicy reakcja traktowała jako drabinę, po której chciała dostać się do władzy, wbrew woli Narodu".


Gen. SS Von dem Bach-Zelewski - odpowiedzialny za pacyfikacje - Polki-syn

Uzyskał zgodę Hitlera, aby ze względów praktycznych (oszczędność czasu i amunicji) nie zabijać wszystkich mieszkańców, lecz tylko mężczyzn i chłopców powyżej lat 14-tu.


Marszal. Rokossowskij - D-ca Frontu Sowieckiego - Polak?!

Po przegranej bitwie pancernej 4-5 sierpnia pod Wołominem, gdy jego korpus pancerny został przez Niemców odrzucony - podobno 8 sierpnia zameldował Stalinowi, że 23 sierpnia będzie w stanie wznowić ofensywę celem zdobycia Warszawy a Stalin podobno planu nie zatwierdził. Piszę podobno, bo nikt tego planu nie widział, a człowiek który siedział w sowieckim łagrze i znał stosunek Stalina do Powstania takiej propozycji by nie wysunął. Potem, aby przedłużyć powstanie, pozorował ,,desant" na Czerniakowie. Nie nawiązał kontaktu z dowództwem powstania, mimo że wskazano mu czynny kabel telefoniczny z Pragi do Śródmieścia. Po wojnie mianowany Marszałkiem Polski.

BEZPOŚREDNI SPRAWCY

Gen. Okulicki - Emisariusz Sosnkowskiego - zawadiaka  (dziś byłby nazwany oszołomem)

Znany był w Kołach wojskowych ze swojej impulsywności i brawury. Bór-Komorowski wyrażał się o nim: "Postać tragiczna". Gorący patriota, ale bez wyobraźni i poczucia odpowiedzialności, a dziwne, bo przeszedł w 1940-1941 przez więzienia NKWD, lecz w 1944 ciągle nie doceniał perfidii i przebiegłości Rosjan. Zrozumiał to chyba dopiero wtedy, gdy w 1945 został podstępnie uprowadzony do Moskwy i znalazł się znowu na Łubiance (gdzie po procesie 16-tu zmarł lub został zamordowany). Zrzucony do Polski w maju 1944 uparcie dążył do wywołania powstania. Mówił: "walkę można wykazać dążenie narodu do wolności i niepodległości". Członków Komendy Głównej AK, którzy wyrażali obawy, posądzał o defetyzm i tchórzostwo. Na argumenty, że brak jest broni, odpowiadał: ,,lud paryski nie liczył ilości pałek jak ruszał na Bastylie". Borowi-Komorowskiemu groził, że jeśli nie wyda rozkazu do powstania, to stanie się drugim Skrzyneckim. Cały czas parł do walki, namawiał członków KG, aby Borowi przedstawiali fałszywy obraz sytuacji, aby przyśpieszyć wydanie rozkazu .(Ciechanowski) Cytują za Janem Matłakowskim (Kulisy genezy Powstania Warszawskiego): Ciska jak piorunem słowo Teheran. Wyjaśnia, że w Teheranie alianci zdradzili Polskę oddając ją w sferę wpływów sowieckich. Mówił: ,,Musimy zdobyć się na wielki zbrojny czyn. Podejmiemy w sercu Polski walkę z taką mocą, by wstrząsnęła opinią świata. Krew będzie się lała potokami, a mury będą się walić w gruzy. Będzie to krzyk protestu, że sowieci zagarniają Polskę. I taka walka sprawi, że opinia świata wymusi na rządach przekreślenie decyzji teherańskiej, a Rzeczpospolita ocaleje". Pułkownik Pluta-Czachowski relacjonuje, że gdy zwrócił mu uwagę, że samodzielnie podjęte powstanie może doprowadzić do zburzenia miasta i wyrżnięcia ludzi, odpowiedział, że protest Warszawy musi nastąpić, choćbyśmy musieli zagrzebać się w gruzach. Aż dopiął swego. Jan Nowak-Jeziorański w swojej książce Ľ (wyd. Odnowa, Londyn 1978) pisze o nim: (w przededniu powstania) ,,nie odczuwał wahań, ani rozterki - wynikało to z jego brawurowej natury żołnierza pędzącego do szturmu z zamkniętymi oczyma"... Na ostatniej odprawie przed powstaniem Bór mianował go dowódca nowej organizacji antysowieckiej, która miała rozpocząć działania w wypadku aresztowania przez Rosjan dowódców Armii Krajowej i nakazał mu wyłączyć się z akcji powstańczej i przejść do głębokiej konspiracji. Powiedział mu: ,,Jest Pan Generale naszą ostatnią nadzieją. Gdy 6 sierpnia miasto płonęło, na Woli rozstrzeliwano codziennie 30 tysięcy ludzi i wiadomo już było, że powstanie obraca się w katastrofę - Okulicki pisał do Bora: ( vide kopia oryginalnej notatki w Encyklopedii PW) ,,należy zdobyć najważniejsze gmachy rządowe jak Akademię Sztabu Generalnego i ratusz i oflagować te budynki, aby wkraczający bolszewicy ujrzeli potęgę Państwa Polskiego". I dalej, że to nie dowódca AK ma podejść do wchodzących Rosjan, tylko oni mają do niego przyjść jako do gospodarza. Po upadku Powstania, jako ostatni Dowódca Armii Krajowej, napisał do prezydenta Raczkiewicza, że ,,powstanie warszawskie dobrze spełniło swoje zadanie"... Armie Krajowa rozwiązał w styczniu 1945.



Gen. Bór-Komorowski - Dowódca AK - kawalerzysta.

Według opinii płk Bokszczanina wojskowe wiadomości i przygotowanie dowódcy AK ,,ograniczały się do umiejętności dowodzenia pułkiem kawalerii". Nie miął żadnego doświadczenia w prowadzeniu walki w mieście i nie znał się na koniecznych zabezpieczeniach logistycznych takiej walki. Był człowiekiem słabego charakteru i ulegał wpływom takich osobników jak Okulicki. Generał Tatar wyrażał się o nim ,,pajac"(Ciechanowski) Jan Nowak-Jeziorański (Kurier z Warszawy) pisze o nim: ,,Wbrew jakby jemu samemu pchały go nieustannie w górę wojenne okoliczności i dziwny polski system selekcji, zapewniający największe szanse temu, na którego wszyscy najłatwiej się godzą, bo nikomu nie przeszkadza". Na dwa tygodnie przed wybuchem powstania Bór-Komorowski twierdził: ,,Przy obecnym stanie sił niemieckich i ich przygotowaniach polegających na rozbudowie każdego budynku zajmowanego przez wojsko lub urzędy w obronne fortece z bunkrami i drutem kolczastym Ľpowstanie nie ma szans powodzenia". Rozkaz do rozpoczęcia powstania wydal po naciskach a może i szantażu Okulickiego pod nieobecność szefa wywiadu i szefa wydziału operacyjnego, na podstawie nie sprawdzonej wiadomości d-cy okręgu warszawskiego, że na Pelcowiznie zauważono już czołgi sowieckie. Pół godziny później okazało się, że to nie były czołgi sowieckie, tylko niemieckie, przechodzące do kontrofensywy. Rozkaz mógł jeszcze odwołać, lecz nie zrobił tego. W czasie Powstania wykazał się brakiem elementarnej wiedzy wojskowej. Żądał, aby przysłano Polską Brygadę Spadochronową i polskie dywizjony Mustangów, co było niewykonalne aż z dwóch powodów: nie zdobyto lotniska i ze względu na ograniczony zasięg samolotów. 14 sierpnia wydał desperacki rozkaz, aby oddziały leśne AK ,,szły na odsiecz Warszawie". Oddziały z Kampinosu dotarły na Żoliborz, ale te z Puszczy Kozienickiej i Świętokrzyskiej, po wyjściu z lasów, zostały rozbite przez Niemców.. Człowiek przestrzegający zasad etycznych.. W przededniu powstania jego żona była w 8 miesiącu ciąży. W swojej książce pisze, że mógł ją wysłać za miasto, ale stwierdził, że jako żona dowódcy winna dzielić los mieszkańców stolicy. Cudem ocalała wraz z półtorarocznym dzieckiem z rzezi na Woli. W przededniu kapitulacji powstania, w uznaniu zasług, został przez Prezydenta Raczkiewicza mianowany Wodzem Naczelnym Polskich Sił Zbrojnych...



Gen. Pełczyński - Szef Sztabu KG AK - dyzio

Na jednej z ostatnich odpraw KG, Delegat Rządu zapytał go, co będzie, jeśli Rosjanie wstrzymają ofensywę. Odpowiedział : ,,no to Niemcy nas wyrżną". Ustalono też, że ze względu na brak broni, silnie ufortyfikowane obiekty zajmowane przez Niemców, jak aleja Szucha czy koszary lotników na Rakowieckiej - nie będą atakowane, lecz jednie izolowane, bo chodzi o opanowanie miasta. Pierwszego sierpnia w s z y s t k i e obiekty były atakowane i mimo olbrzymich strat w ludziach ż a d e n nie został zdobyty. Po wojnie powiedział, że te silnie bronione obiekty były atakowane przez n i e d o p a t r z e n i e ... Pierwszego sierpnia stracił na Mokotowie syna. Do końca niczego nie zrozumiał. W 1945 roku powiedział Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu (Kurier z Warszawy): ,,Rosjanie dosłownie lizali już Warszawę, musielibyśmy nie być wojskiem tylko strażą ogniowa, aby się nie bić w tej sytuacji"... Płk Chruściel (¨Monter¨) - D-ca Okręgu Warszawskiego - wywiadowca- amator. Nie zorganizował wywiadu na przedpolu walki w postaci obserwatorów zaopatrzonych w krótkofalówki, aby informować o postępach wojsk sowieckich. 31 lipca wsiadł w tramwaj i pojechał na Pragę, zobaczyć co się dzieje na rogatkach miasta. Dojechał do wylotu Grochowskiej i do wylotu Radzymińskiej. I ,,,baby" powiedziały mu, że na Pelcowiznie widziano już czołgi bolszewickie. Dalej wywiad dowódcy okręgu nie sięgał. Z tą wiadomością, która okazała się po prostu plotką, wrócił do Bora i było to podobno było podstawą do wydania rozkazu o początku powstania, choć Matłakowski, będący wtedy blisko kół decyzyjnych twierdzi, że był to szantaż duetu Okulicki-Pełczyński. Powstańców nie posiadających broni kazał uzbroić w siekiery, łomy i kilofy. Jeszcze przez cały sierpień, nie mając żadnych odwodów, aż do upadku Starówki snuł nierealne plany ,,kompletnego wyrzucenia Niemców z miasta". Na ostatniej przed kapitulacja naradzie dowództwa AK, w dniu 28 września, będąc świeżo awansowany na generała oświadczył: ( Zenczykowski-Samotny bój Warszawy) - ,,Duch żołnierzy jest doskonały, nasze pozycje obronne są dobre, sytuacja amunicyjna i stan broni jest dobry, walkę obronną możemy prowadzić stosunkowo długo..."



Płk Iranek-Osmecki

Dał się przekonać Okulickiemu, że (cytuję jego wspomnienia): ,,musimy stoczyć w Warszawie bitwę, której świat nie będzie mógł zignorować, bo dostarczy to krwawego dowodu perfidii sowieckiej". I dalej: ,,Jako szef wywiadu miałem obowiązek przestrzec Bora przed nieprzemyślaną decyzją, ale jako Polak podzielałem pogląd Okulickiego, że Warszawa nie może przejść z rąk niemieckich w sowieckie bez wyrażenia naszej woli zachowania niepodległości choćby poprzez wielki krzyk buntu i rozpaczy". Ostrzegał Bora, że Niemcy koncentrują na przedpolu Warszawy doborowe dywizje pancerne SS. Niestety, gdy dostał informacje, że dywizje te przeszły już do kontrnatarcia - spóźnił się na ostatnia odprawę, na której Bór wydał rozkaz rozpoczęcia powstania nazajutrz.

OKOLICZNOŚCI ŁAGODZĄCE:

20 lipca był zamach na Hitlera i nieudany przewrót wojskowy. Liczono, że lada dzień rozsypie się niemiecka dyscyplina. W dniach 22 do 27 lipca obserwowano w Warszawie paniczną ucieczkę Niemców. Piszący te słowa widział, jak niemieccy urzędnicy zamieszkali w naszym domu, wyrzucali w popłochu z okien ubrania i materace prosto na stojący na podwórku samochód. Przez mosty ciągnęły na zachód kolumny wycieńczonych żołnierzy, co sprawiało wrażenie rozkładu na froncie i ucieczki. Na prośbę Churchilla, Stalin zgodził się przyjąć Mikołajczyka, który właśnie był w drodze do Moskwy. Sadzono, że może nareszcie uda mu się uzgodnić zasady choćby doraźnej współpracy wojskowej między AK i Armią Czerwoną. Od 26 lipca słychać było od wschodu ciągły odgłos kanonady artyleryjskiej. W tym czasie komunistyczna radiostacja z Lublina nadawała odezwy ,,do ludu Warszawy, aby chwycił za bron i pomógł Armii Czerwonej zdobyć miasto". Istniało więc niebezpieczeństwo, że powstanie wywołają czynniki komunistyczne i one przywitają Rosjan ,,w imieniu Narodu" lub, że wybuchnie ono spontanicznie w sposób niekontrolowany.

SPLOT NIEPOROZUMIEŃ, PARADOKSÓW I ILUZJI

Paradoksem było, że zawarcie przez Mikołajczyka porozumienia o współpracy militarnej rozbijało się o to, że nie chciał on i nie mógł zgodzić się na korektę naszej wschodniej granicy. A sprawa utraty przez Polskę swoich ziem na wschodzie była już dawno przesadzona na konferencji w Teheranie, lecz było to przed Rządem Polskim, na wniosek Roosvelta - ukrywane.

Nieporozumieniem było wzajemne przecenianie swoich ról. Rząd w Londynie na podstawie przesadzonych meldunków przeceniał silę militarna AK, a czynniki krajowe przeceniały możliwości dyplomatycznego działania rządu emigracyjnego, z którym nikt się za bardzo nie liczył. Jak słusznie napisał Jan Karski, wojnę wygrywa się siłą gospodarki i zasobów, czyli ilością wyprodukowanych czołgów i samolotów, a nie jakimś podziemiem, które choć wspaniale zorganizowane, pozostawało bez broni.

Wydaje się, że kluczem do rozwiązania zagadki ,,jak mogło dojść do takiego szaleństwa" jest raport Tadeusza Chciuka, który 26 lipca 1944 wrócił do Londynu ze swojej drugiej wyprawy do Polski jako kurier MSW.

Cytuję wyjątki: ,,Naród polski zdaje egzamin w tej wojnie. Ale egzaminu tego nie zdają kierownicy naszego życia podziemnego, organizatorzy konspiracji, przywódcy polityczni i wojskowi. Bardzo mało mógłbym wyliczyć osób spośród kierujących naszym życiem podziemnym, które orientują się w wydarzeniach międzynarodowych, w światowym układzie sił i tym samym w naszych możliwościach. Ale i te osoby, które się orientują, odrzucają wiadomości niepomyślne, bazując swe poglądy, nadzieje i postępowanie na wiadomościach pomyślnych. Gdy mówiłem, że Rosja jest dziś potęgą, z która musimy się liczyć - odpowiadano mi, że to są jej ostatnie podrygi, że nie ma własnej broni ani amunicji, walczy sprzętem amerykańskim i zależy od anglosaskich dostaw żywności".

I dalej: Ľpatriotyzmem. Chodzi tu o prawdziwych z krwi i kości Polaków, t.zn. niezbyt myślących, ale bardzo dzielnych patriotów. Cóż wiec prostszego jak walczyć do ostatniej kropli krwi, o każdą piędź ziemi polskiej, być bohaterem i zginąć. To, że społeczeństwo nie poszło na współprace z Niemcami, kosztowało nas już śmierć milionów ludzi. To zaś, że będziemy bohaterami, którzy niczego się nie zrzekną - może nas kosztować utratę całej Polski". (Duraczynski, Miedzy Londynem a Warszawa)

Niestety prawdą było to, co wbijała nam przez pól wieku propaganda komunistyczna: masy żołnierskie AK zostały oszukane przez dowództwo. Zdecydowana większość w powstaniu widziała szanse odwetu na Niemcach. Tylko nieliczni zdawali sobie sprawę, że gra idzie o co innego: Niemcy i tak odejdą z Warszawy, chodzi o przyszły kształt Polski. Ale tylko wąskie kierownictwo wiedziało, że ten kształt Polski też już jest przesądzony, a powstanie ma być tylko ,,krzykiem protestu". Żołnierze nie zdawali sobie sprawy jak wrogie są stosunki miedzy obozem londyńskim a sowietami. Porywając się do walki z Niemcami, nie wiedzieli, że nagroda za ich czyn będzie na pewno upokarzające rozbrojenie, a dla wielu z nich więzienie lub sowieckie łagry i śmierć. A na tych, co podejmowali decyzje ciążył czynnik psychologiczny. Wiedzieli, że jeśli nie rzucą AK do walki z Niemcami, to potwierdzą sowieckie zarzuty bierności, a nawet sympatyzowania z Niemcami i skończą w więzieniach NKWD. Wiedzieli, że NKWD ma ich ,,rozpracowanych¨ - zna ich pseudonimy, nazwiska i rysopisy. Wiec wysyłając nieuzbrojoną młodzież na bunkry i czołgi - świadomie lub podświadomie próbowali kupić sobie choćby chwilową nietykalność. Tego wątku nie znajdziemy oczywiście w żadnych wspomnieniach ani ,,politycznie poprawnych" opracowaniach historycznych, ale według mnie musiał wchodzić w rachubę. Wszyscy mają instynkt samozachowawczy...

OD PLANU "BURZA" DO POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

Bór-Komorowski zmienił bezsensowną ¨Instrukcję dla AK¨ Sosnowskiego, która przewidywała, że AK atakuje cofających się Niemców, a z nadejściem Rosjan - schodzi znowu do podziemia. Bór postanowił, że AK atakuje cofające się niemieckie straże tylne, a następnie ujawnia się przed Rosjanami jako wojsko podległe Rządowi Polskiemu i występuje w roli gospodarza, proponując wspólną walkę z Niemcami. Ze względu na słabość sił, miała to być bardziej demonstracja polityczna niż realna pomoc wojskowa dla Armii Czerwonej. Działania takie, na przykład na Wołyniu, przechodziły zupełnie bez echa. Aby uzyskać rozgłos postanowiono zdobyć siłami AK większe miasta jak Wilno i Lwów. Operacje te wykonano kosztem wielkich strat w ludziach i nawiązano nawet współprace z dowódcami oddziałów liniowych armii sowieckiej. W kilka dni później oddziały AK były rozbrajane, a oficerowie aresztowani przez NKWD. Żołnierze mieli do wyboru Kaługe lub wcielenie do Armii Berlinga. Oficerowie - Kaługe lub śmierć (bo do Armii Berlinga byli nieprzydatni).Wydarzenia te nie były w stanie poruszyć opinii światowej. Dopominano się przysłania anglo-amerykańskich misji obserwacyjnych, ale bezskutecznie, bo te tereny były teatrem operacyjnym sowietów. Fakty te, zamiast zadziałać ostrzegawczo na dowództwo AK Ľutwierdzenie opinii, że powstanie zbrojne w Warszawie będzie ostatnią szansą zaalarmowania opinii światowej, że Rosjanie zagarniają Polskę, nie licząc się z jej legalnymi władzami. Okulicki, według wspomnień Iranka-Osmeckiego, mówił: ,,Wilno i Lwów, te zamordowane miasta nie otworzyły oczu Zachodowi. Ale tym razem nasza ofiara będzie tak wielka, że będą musieli zmienić swoją perfidną politykę, która skazuje Polskę na nową niewolę". Gdy 15 lipca podejmowano decyzje o podjęciu walki w Warszawie znane było zachowanie się Rosjan w Wilnie i we Lwowie. Łudzono się jednak, że będzie ono inne na ziemiach na zachód od linii Curzona. Ale w dniu 25 lipca Bor-Komorowski winien wiedzieć, co stało się z oddziałami AK na Lubelszczyźnie, które po walce z Niemcami rozbrojono, a oficerów aresztowano i wywieziona do Rosji. Było to wyraźne ostrzeżenie, że planowane powstanie nie może liczyć na pomoc Sowietów ani nawet na ich lojalną współpracę Ľą im formację. A pułkownik Chruściel winien wiedzieć jak niedobrze wyglądała sytuacja na froncie w dniach 28-30 lipca w rejonie Radzymina, Tłuszcza i Wołomina, bo oddziały AK współdziałały tam z Armia Czerwona. Pisze o tym Tomasz Strzembosz (Rzeczpospolita Podziemna, W-wa2000, str. 290-295). A jeśli ci dowódcy o tym nie wiedzieli, to tym gorzej o nich świadczy. Bo potrafili przez 5 lat utrzymać łączność radiowa z Londynem, a nie mieli łączności z własnymi oddziałami w decydującym momencie.

BRAK PRZYGOTOWANIA

Zmiana planów Burzy spowodowała, że oddziały AK w Warszawie, liczne i doskonale zorganizowane, były bardzo słabo uzbrojone. Jeszcze do połowy lipca broń pochodzącą ze zrzutów przekazywano do oddziałów leśnych. Według posiadanych danych, w chwili przystąpienia do walki, oddziały miały (licząc tylko podstawową broń piechoty): - 98 ręcznych karabinów maszynowych z zapasem 160 naboi na każdy, - 604 pistolety maszynowe z zapasem 200 naboi na każdy, - 1386 karabinów z zapasem 170 naboi na każdy. Ponadto posiadano 2660 rewolwerów z 20 nabojami na każdy i około 50 tysięcy granatów ręcznych głównie własnej produkcji. Oddziały t.zw. szturmowe liczyły około 30 tysięcy żołnierzy, wiec jak widać, tylko co piętnasty miał broń długą. Broni ciężkiej w ogóle nie było.

Teraz napiszę, to czego nikt jeszcze nie odważył się napisać. Powstańcy nie tylko byli słabo uzbrojeni, ale nie umieli też strzelać. No bo gdzie i kiedy mieli się nauczyć? Jeden z powstańców wyznał mi, że w ramach szkolenia na konspiracyjnej podchorążówce, miał szansę tylko raz wystrzelić do tarczy podczas ćwiczeń w puszczy kampinoskiej. Niemieckie oddziały żandarmerii przechodziły systematyczny trening strzelecki, a oddziały frontowe miały za sobą 5 lat ,,praktyki". Jeśli mimo to, jak w żadnej bitwie, Niemcy mieli więcej zabitych niż rannych, to dlatego, że powstańcy w rozpaczliwej obronie przy braku amunicji, dopuszczali Niemców na odległość paru metrów.

Nie zadbano o zaopatrzenie oddziałów warszawskich w środki łączności jak radiostacje i telefony polowe (można było ułożyć linie telefonów polowych w kanałach). Odbiło się to fatalnie na dowodzeniu w czasie walki. Musiano zdać się na ofiarne łączniczki, a oficerowie Komendy Głównej siedząc z lornetkami na dachach wysokich budynków próbowali zgadnąć, co się dzieje w innych dzielnicach. Bór-Komorowski (Armia Podziemna) pisze, że ,,dochodzące odgłosy pozwalały mu zorientować się w przebiegu walk". Przez brak łączności nie można było skoordynować działań. Przykład:, gdy oddziały z Kampinosu dotarły na cmentarz powązkowski - oddziały powstańcze już wycofały się na Stare Miasto. Rozporządzając pieniędzmi ze zrzutów, nie zakupiono środków opatrunkowych ani nie stworzono zapasów żywności. Żołnierze od pierwszych dni powstania głodowali, zdani na skromne zapasy mieszkańców miasta.

BRAK PRZEWIDYWANIA

Przed podjęciem decyzji każdy strateg wojskowy winien spojrzeć na mapę. Jak w końcu lipca przebiegała linia frontu? Dopiero w marcu został odblokowany Leningrad, a Niemcy trzymali się jeszcze mocno na Łotwie i w Estonii oraz na południowej Ukrainie i w Mołdawii. Wojska, które podeszły klinem pod Warszawę, traciły impet po dwumiesiecznej ofensywie spod Kowla. Można się więc było spodziewać, że Niemcy będą zaciekle bronić linii Wisły, jako ostatniej naturalnej przeszkody przed granicami Rzeszy i że Rosjanie będę musieli stanąć przed sforsowaniem Wisły dla podciągnięcia zaopatrzenia w paliwo, żywność i amunicję. Każdy by stwierdził, że sytuacja jest niewyjaśniona i że Rosjanie mogą nie wejść z marszu do stolicy. Powstanie militarnie wymierzone przeciw Niemcom, politycznie było wymierzone przeciw sowietom i oni o tym dobrze wiedzieli. Jak w tej sytuacji można się było spodziewać od Rosjan choćby lojalnego współdziałania? Znając ich wrogi stosunek do Armii Krajowej i całego obozu londyńskiego należało przyjąć, jako wysoko prawdopodobne, że ze względów politycznych wstrzymają ofensywę. Była to dla Stalina wyjątkowa okazja, aby niemieckimi rękoma pozbyć się w Polsce opozycji antykomunistycznej i kwiatu inteligencji. Byłoby naprawdę zdumiewające, gdyby z takiej okazji nie skorzystał. Niestety, członkowie Komendy Głównej AK takiej alternatywy nie przewidywali. Nie byli to ludzie ograniczeni, tylko jak pisze Iranek-Osmecki: "chcieliśmy dopuścić do naszych myśli takiej alternatywy, bo niszczyła nasza racje bytu". ,,Trzeba zając miasto i utrzymać je do nadejścia Armii Czerwonej, a jeśli nie nadejdzie - umrzeć" - zadecydował Okulicki, wydając tym samowolnie wyrok śmierci dla 200 tysięcy mieszkańców stolicy. Nie pytanych, czy podzielają ten jego zapał do umierania.

OBŁĘDNE SCENARIUSZE

Natomiast przewidywano inne pesymistyczne na ogół scenariusze wydarzeń po wejściu Rosjan, w zależności od ich zachowania się. I tak wymyślono: - Dowódca okręgu warszawskiego (płk Chruściel) pozostaje w pobliżu mostów (w założeniu, zdobytych przez powstańców) i ujawnia się Rosjanom jako komendant garnizonu, a Jankowski ujawnia się jako przedstawiciel władz cywilnych z ramienia rządu londyńskiego, czyli jako gospodarz. - Komenda Główna pozostaje na zachodnich krańcach Woli w fabryce Kamlera i obserwuje zachowanie się Rosjan. Jesli Rosjanie nie aresztują komendanta okręgu, to KG ujawnia się, a doborowe odziały Kedywu, stanowiące osłonę KG na Woli - maszerują defilować. W wypadku aresztowania Chruściela - KG i oddziały Kedywu albo przechodzą do Kampinosu, (zastanawiam się dziś po co? Przecież to zagajnik, który Rosjanie, nie liczący się ze stratami ludzkimi, mogli przeczesać w kilka godzin), albo zamykają się z radiostacją w murach fabryki Kamlera na Woli i bronią się tam, aby ,,wywołać światowy skandal". Doborowe oddziały Kedywu, zgromadzone na Woli, nie zdawały sobie sprawy, że znalazły się tam głównie po to, aby bronić Komendę Główną AK przed Rosjanami . - Jeśli Rosjanie aresztują również członków KG - to wtedy pozostający w głębokiej konspiracji Okulicki (włączył się do powstania dopiero 15 września) - będzie miał za zadanie odbudować struktury dowództwa AK. Niestety nikt nie chciał dopuścić myśli, że Rosjanie W OGÓLE NIE WEJDĄ, gdyż wtedy pomysł powstania straciłby rację bytu.

BRAK WIEDZY WOJSKOWEJ CZYLI PARTACKA ROBOTA


Te spekulacje spowodowały, że powstanie było już przegrane w pierwszych godzinach walki. Bo Komenda Główna tak była zajęta planowaniem jak ,,przyjąć" Rosjan, że jakby zapomniała, że najpierw trzeba stoczyć walkę z Niemcami.

- Pierwszym błędem była ustalona godzina wybuchu powstania. Myślano, że o 17.00 duży ruch na ulicach pozwoli grupom szturmowym zbliżyć się niepostrzeżenie do bunkrów przed niemieckimi obiektami, obrzucić je granatami i budynki zdobyć łatwiej niż pod osłoną nocy. Niestety, efekt zaskoczenia zawiódł. To była za duża operacja, aby wiadomość o niej nie rozeszła się ,,pocztą pantoflową" wśród mieszkańców i nie dotarła do Niemców poprzez konfidentów. Piszący te słowa pamięta, że o zapowiedzi wybuchu dowiedział się o 16.00 będąc na ul. Żurawiej u znajomych. Biegliśmy ulicami w kierunku domu, a gdy dotarliśmy za piętnaście piąta w rejon placu Unii - powstańcy już byli na punktach zbornych, ulice opustoszałe, a Niemcy czekali na stanowiskach ogniowych. Atakujących w biały dzień powstańców, przywitali huraganowym ogniem. Efekt: mimo ogromnych strat, dochodzących do 90% stanów oddziałów, żadnego z obiektów (atakowanych wg. gen. Pełczyńskiego przez  p o m y ł k ę) - nie zdobyto.

- Na skutek skróconego czasu mobilizacji, na miejsca zbiórek dotarło średnio tylko 65% zaprzysiężonych, a z wielu magazynów nie zdołano wydobyć broni. Tak więc do boju ruszyło tylko około 20 tysięcy powstańców, jedynie w 25% uzbrojonych w broń palną. Siły garnizonu niemieckiego oceniono na 20 tysięcy uzbrojonych ,,po zęby" żołnierzy, na dogodnych pozycjach obronnych. Ponadto na terenie miasta znalazły się czołgi pododdziałów niemieckich dywizji, zmierzających na front. - Jedyną siłą uderzeniową, jaką rozporządzała KG, były oddziały szturmowe Kedywu zgrupowania Radosława ( legendarne bataliony ,,Pieść¨ i ¨Miotła¨) oraz bataliony harcerskie Szarych Szeregów (,,Zośka¨ i ¨Parasol¨) - 2200 ludzi, w miarę dobrze uzbrojonych. Te oddziały 1 sierpni zaatakowały tylko drugorzędne, słabo bronione fabryczki i magazyny na Woli, stanowiąc głownie odwód i ubezpieczenie Kwatery Głównej w fabryce Kamlera. Dołączono do nich nawet w ostatniej chwili najlepiej uzbrojoną kompanię nieszczęsnego batalionu Jeleń, która miała zaatakować rejon Szucha.

- W żadnych opracowaniach nie można doszukać się dokładnej relacji z przebiegu, najważniejszej ze względów strategicznych, walki o przyczółki mostowe po obu stronach Wisły. Wysłano tam pewnie oddziały tak słabo uzbrojone, że wszyscy uczestnicy zginęli. Wygląda na to, że planowano głównie zdobywanie gmachów państwowych, aby je oflagować i pokazać, że w mieście działa już polska administracja cywilna, a zdobywanie mostów pozostawiono Rosjanom, aby nie wjechali za szybko do Warszawy.

- Już po godzinie walki zapanowało poczucie klęski i kompletny chaos - przy braku łączności oddziały z Żoliborza wyszły w nocy do Kampinosu, gdy te z Kampinosu szły na Żoliborz. A te z Mokotowa i Ochoty wyszły do lasów kabackich i chojnowskich - sądząc, że powstanie w centrum miasta upadło. Ten odwrót też był okupiony ciężkimi stratami: pod Pęcinami zginęło 93 powstańców. - Wydając rozkazy zaatakowania takich twierdz jak rejon Szucha, koszary Smigłego-Rydza na Chocimskiej czy koszary lotników na Rakowieckiej, dowództwo wykazało kompromitujący brak wiedzy wojskowej lub karygodną lekkomyślność. Ja jestem tylko plutonowym-podchorążym, ale na studium wojskowym wbijano mi do głowy, że aby atak miął szansę powodzenia, trzeba mieć przewagę liczebną nad wrogiem w stosunku 2:1. Stosunek był 1 powstaniec na 3 Niemców, przy braku broni długiej, nie mówiąc już o broni ciężkiej.

- Rozkaz zdobywania lotniska na Okęciu został odwołany, ale za późno - zginęło 8 oficerów i 120 żołnierzy (Borkiewicz, Powstanie...) Łącznie pierwszego dnia walki poległo lub zostało rozstrzelanych 2000 powstańców, a 5000 wyszło do lasów. Do dnia kapitulacji zginęło 18 tysięcy, a 20 tysięcy zostało rannych. Do niewoli wyszło 16 tysięcy.

- Ten brak wiedzy wojskowej potwierdza rozpaczliwy rozkaz Bora wydany 14 sierpnia, przez radio, niezaszyfrowanym tekstem, do oddziałów leśnych, aby ,,szły na odsiecz Warszawie". Oddziały z Kampinosu zasiliły 6 sierpnia Żoliborz, gdzie zresztą okazały się mało przydatne do walki w mieście. Ale oddziały z puszczy kozienickiej i świętokrzyskiej po wyjściu na otwarte przestrzenie, zostały rozbite. Niemcy na nie już czekali. Niektórzy dowódcy odmówili wykonania rozkazu, doszło do sądów polowych i do rozłamów w organizacji AK.

- Szczytem zagubienia się dowództwa była sytuacja miedzy 5 a 10 sierpnia, gdy Delegat Rządu a potem i płk Radosław nalegali na Bora, aby oddziały powstańcze wyszły z miasta do Kampinosu. Bór nie mógł się zdobyć na decyzję, a najlepsze oddziały Kedywu i Bataliony Harcerskie wykrwawialy się, broniąc cmentarzy jako drogi wyjścia do Kampinosu. W tym samym czasie, gdy powstańcy próbowali utrzymać cmentarze, Niemcy w ciągu 2 dni utorowali sobie drogę tuż obok, wzdłuż ulicy Wolskiej do mostu Kierbedzia i bezkarnie mordowali mieszkańców Woli (5 sierpnia - 38 tysięcy). Gdyby powstańcy, zamiast tkwić na cmentarzach, zaatakowali Niemców, przecinając pobliską Wolską, to na pewno przeszkodziłoby to w masowych egzekucjach i dałoby czas na ewakuacje mieszkańców Woli do Śródmieścia. Oddziały Radosława w liczbie 2200 dobrze uzbrojonych żołnierzy miały wtedy nawet 2 zdobyczne czołgi, ale nie były w stanie jednocześnie bronić cmentarzy i atakować Niemców, posuwających się obok ulica Wolską. Gdy wreszcie Bór podjął decyzję, że wyjście z miasta i pozostawienie mieszkańców na pastwę Niemcom byłoby niemoralne - oddziały Radosława z cmentarzy musiały wycofać się na Stare Miasto przez otwarte tereny byłego getta, po utracie w sumie aż 70% swoich stanów.

Mitem jest, że Niemcy przez 63 dni nie mogli stłumić powstania. Tak jak przebili się w ciągu 2 dni z Woli do mostu Kierbedzia, tak mogli z powstaniem skończyć w ciągu tygodnia, rzucając do walki jedną dywizję pancerną - o którą bezskutecznie dopominał się pacyfikujący Warszawę Von dem Bach-Zelenski. Wyczuli jednak, że toczy się gra polityczna i że jak długo powstanie będzie się tliło, tak długo będzie stał wyczekująco front za Wisła. Wiec zgodnie z rozkazem Hitlera niszczyli systematycznie miasto, ostrzeliwując z najcięższych dział i bombardując, ale oszczędzali już bardzo swoich ludzi. Używali do tłumienia powstania tylko zbieraniny rożnych drugorzędnych batalionów jak brygada więźniów kryminalnych Dirlewanlera i Rosjan w służbie niemieckiej (brygada Kamińskiego, błędnie nazywana własowcami), likwidując kolejno polskie punkty oporu. Nie umniejsza to wcale poświecenia i bohaterstwa powstańców, którzy bronili się zawzięcie, zadając Niemcom duże straty. Była to jednak obrona straceńców wpędzonych w pułapkę, którzy woleli śmierć z bronią w ręku niż rozstrzelanie. Ale ta desperacka walka powstańców pociągała za sobą masakrę mieszkańców miasta. W czasie obrony Starego Miasta zginęło 30 tysięcy ludzi.

Fragmenty audycji „Aktualności dnia” w Radiu Maryja - 3.0

Radio Maryja

Rozmowy Niedokonczone
04 sierpnia 2002 roku, godz. 21:30

Gość: dr Andrzej Leszek Szcześniak

Ojciec Jacek Cydzik: Witam gorąco. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. Panie doktorze, mówimy dzisiaj o Powstaniu Warszawskim i może zaczniemy tak nietypowo: jako młody człowiek spotkałem się, z opiniami, które to opinie dezawuowały, chociaż jeszcze w szkole, w liceum, w szkole podstawowej uczyliśmy się o Powstaniu jako o wielkim zrywie, porywie wielkiego ducha narodu. Tym nie mniej są niektórzy, którzy w powstaniu chcieliby widzieć zryw ducha, ale bezskuteczny, rzekomo bezsensowny, który pociągnął za sobą wiele ofiar, a nic nie przyniósł i mówią: bo to taka nasza natura, bo my lubimy powstania. Nam z tymi opiniami nie wolno się zgodzić, ale o powiedzenie o powstaniu Warszawskim proszę Pana doktora. Bardzo proszę, Panie doktorze.

Dr. A. L. Szcześniak: Szczęść Boże.



Ojciec Jacek Cydzik: Szczęść Boże.

Dr. A. L. Szcześniak: Proszę państwa będziemy mówić o rzeczy bardzo ważnej, o jednej z największych polskich świętości, tj. o Powstaniu Warszawskim. Oczywiście, jest to temat bardzo kontrowersyjny; ma wielu gorących zwolenników, jak i wielu gorących przeciwników, ale na wstępie powinniśmy zdać sobie sprawę z jednej rzeczy, że ocena Powstania Warszawskiego powinna odbywać się w dwóch płaszczyznach. Pierwsza płaszczyzna, to są sprawy techniczne; czy powstanie powinno w ogóle wybuchnąć? Czy wybuchło we właściwym momencie? Czy nie lepiej było zmienić formę walki, itd. Tu są kontrowersje, tutaj będą się ścierały interesy kilku stron. Druga sprawa: bohaterski zryw ludności Warszawy. Używam słowa ludności, włączając w to Armię Krajową, Narodowe Siły Zbrojne, Polską Armię Ludową, Bataliony Chłopskie i wszystkie inne organizacje, które pod komendą Armii Krajowej wzięły udział w powstaniu. Ta druga płaszczyzna, ocena walczących nie powinna być kontrowersyjna, była to wielka ofiara złożona przez ludność i żołnierzy Warszawy. Porozmawiajmy na temat obu tych ocen; ocen technicznych i ocen moralnych, bo to jest sprawa bardzo istotna.

O Powstaniu można by mówić wiele, można by opisywać walki, jakie się toczyły, analizować te walki, jednak strona wojskowa będzie przez nas pominięta. My się skoncentrujemy na stronie politycznej, na sytuacji jaka istniała w Polsce, na uwarunkowaniach, jakie zmusiły kierownictwo Polski podziemnej i dowództwo Armii Krajowej do podjęcia decyzji o wybuchu walk. Warto by dać na wstępie taką ogólną charakterystykę, czym było Powstanie. Była to największa bitwa, tu się często używa ruchu oporu w Europie w okresie II wojny światowej.

Chciałbym pewne sprostowanie wprowadzić: ruch oporu jest to sformułowanie wprowadzone przez komunistów i wzięte prosto z języka niemieckiego, dotyczy to krajów, w których powstał opór przeciwko rządom, tychże krajów, narodów, które walczyły, rządom kolaborującym z Osią, czyli z Niemcami, Włochami i ewentualnie, tymi mniejszymi ich sojusznikami. Natomiast w przypadku Polski, my używamy innego stwierdzenia: konspiracja.

Polska podziemna, polskie państwo podziemne, Polska walcząca i polska konspiracja, nie ruch oporu. Stąd było pewne zastrzeżenie do przedstawienia Powstania Warszawskiego jako największej bitwy i ruchu oporu w Europie. Co więcej, było to zjawisko wielce nietypowe, ścierały się tutaj wielkie interesy, w tym jednym miejscu, tak jak w żadnym innym, przede wszystkim interes Polski, naród Polski, Armia Krajowa i inne organizacje wojskowe podjęły decyzję walki.

Polska chciała odzyskać niepodległość, Polska chciała być wolna, naród polski miał prawo decydować o sobie i to jest pierwszy interes jaki występuje w Powstaniu Warszawskim, drugi, to jest interes sowiecki, to jest próba ubezwłasnowolnienia Polski, stworzenie państewka satelickiego, zniszczenia polskiej konspiracji do tego stopnia, że były przygotowane specjalne brygady NKWD do likwidacji Armii Krajowej. Trzeci interes niemiecki: Niemcom zależało na utrzymaniu Wisły, na odwróceniu losów wojny, w tym czasie jeszcze były nadzieje niemieckie. Czwarty interes aliancki: alianci, którzy odegrali tutaj haniebną rolę, ponieważ widząc co się dzieje, nie udzielili rzeczywistej pomocy powstaniu, pomijam zarzuty, o których będziemy mówić, nie pomogli w sposób rzeczywisty i potem przyjęli sowiecką wykładnię oceny Powstania Warszawskiego.

Ta sowiecka wykładnia popularna była na Zachodzie, czyli zbieżność różnych interesów, stron. Każdy chciał osiągnąć własne cele i odbywało się to kosztem narodu polskiego, kosztem walczącej Warszawy. Mówiliśmy, że to był wielki zryw, oczywiście biorąc pod uwagę natężenie walki. Mamy takie przykłady; w 1942 roku sowieci wysłali na tory 92 tysiące partyzantów - taka była wielka akcja, 92 tysiące to jest kilka dywizji, ale efekt działania tych partyzantów był mniejszy niż polskiego Wachlarza, organizacji od Dyneburga do Desykturenawal na zapleczu frontu organizacja Armii Krajowej. To jest ta specyfika Powstania.

Aby zrozumieć tych ludzi i z jednej, i z drugiej, i trzeciej strony, warto przedstawić najpierw sytuację jaka panowała w tym czasie w Europie. Jest to lipiec 1944 roku po przełamaniu kolejnych linii umocnień we Włoszech, alianci zajmują Rzym, wcześniej Monte Cassino. Polacy wyzwalają wiele miast włoskich. We Francji 6. czerwca 1944 roku nastąpiło wielkie lądowanie aliantów: "D-Day", w tym oczywiście znalazła się I Polska Dywizja Pancerna z I Polskiego Korpusu i Dywizja Pancerna walczy pod Falez, była to słynna bitwa, wielu historyków nazywa odwetem Polaków za wrzesień. Polacy zakorkowali butelkę, w której znalazły się znaczne siły niemieckie. Nie wiem czy próbowali pod Falez przebić się swoimi dywizjami pancernymi przez dywizję polską korkującą tę butelkę?

Straty Niemiec były ogromne, liczba jeńców przewyższała liczbę żołnierzy polskich. We Francji trwa bardzo ciekawa operacja, która potem nam będzie potrzebna, tzn. generał Eisenhover dowodzący wówczas tą operacją próbuje oskrzydlić Paryż, po to, żeby zmusić Niemców do wycofania się z Paryża, czyli alianci zdobywają powoli Francję, nieco później dochodzi do tej wielkiej akcji spadochronowej. Słynny film "O jeden most za daleko" tam, gdzie nasi spadochroniarze Sosabowskiego wraz z Anglikami walczą, alianci wygrywają. Na naszych ziemiach intensywne walki zaczęły się od stycznia przełomu lutego 1944 roku, to już Armia Czerwona przekracza granice dawnej Rzeczpospolitej.

Polacy rozpoczynają akcję "Burza".

Co to była za operacja?  Czym była?  Otóż kiedy utworzono Służbę zwycięstwu Polski zamieniono szybko na Związek Walki Zbrojnej, w 1942 roku na Armię Krajową, wówczas trzeba było skonsolidować wojsko podziemne, tworzyć w oparciu o coś. Takim czymś już w 40 roku był plan powstania. Ten plan był zupełnie fantastyczny, nie do realizacji, i prawdopodobnie nikt go nie zamierzał realizować. On był po to, żeby nakreślić pewne zadania dla powstających oddziałów Związków Walki Zbrojnej. Potem był drugi plan powstańczy, ale w związku z wydarzeniami na Zamojszczyźnie pod koniec 1942 i w pierwszej połowie 1943 roku ze zmianą form walki, ze zmianą sytuacji na frontach, odstąpiono od planów powstania powszechnego i przewidziano operację "Burza". Na czym to miało polegać?

Cel był przede wszystkim dwojaki; pierwsze, to ochrona ludności przed cofającymi się wojskami niemieckimi i ich sojusznikami, ochrona mienia o ile da się takie chronić, a możliwe to było jak się okazuje, drugi cel polityczny był, że na ziemiach polskich żołnierz polski ma witać wkraczającą armię sowiecką. Żołnierz polski, który przez całą okupację walczył i przygotowywał się do wyzwolenia Polski i ta operacja "Burza" miała wystąpić na tyłach niemieckich po to, żeby zdezorganizować obronę i pomóc sowietom pokonać Niemców. Po wejściu od dowódców sowieckich ujawniać oddziały Armii Krajowej jako sojusznika, ujawniać administrację polskiego państwa podziemnego. "Burza" dlatego była bardziej słuszna niż plany powstańcze, że następowała na tyłach frontu, gdzie Niemcy byli osłabieni i gdzie istniała teoretycznie możliwość wkroczenia w razie czego oddziałów sowieckich do pomocy.

Jak to się w rzeczywistości odbywało, to już inna sprawa i ta operacja "Burza" miała być rozpoczynana w poszczególnych okręgach, tam, gdzie sowieci zbliżali się do granic Polski i w radio to wyglądało w ten sposób, że z Londynu wydawano rozkaz rozpoczęcia operacji dla poszczególnego okręgu z tym, że najpierw chorał Kardynała Ujejskiego: " Z dymem pożarów z skurzem krwi bratniej" tom napisany po rzezi galicyjskiej 1846 roku i potem następowała melodia, która dotyczyła jakiegoś konkretnego okręgu, obwodu czy jakiejś innej jednostki krajowej, i tak kolejno kiedy pojawiał się ten chorał Ujejskiego druga melodia powstawała, do walki wyruszały poszczególne oddziały AK. Początek to była walka 27 wojskowej Dywizji Piechoty Armii Krajowej już od stycznia. Już w lutym, marcu Dywizja posiadała znaczne siły, przekraczała 7 000 uzbrojonych i sprawnych żołnierzy, jak na partyzancką jednostkę to było bardzo dużo. "Burza" miała się przetaczać przez ziemię polską, tak jak front następuje. Ale w trakcie realizacji "Burzy" nie przewidywano włączenia do walki dużych miast. Uważano, że to jest niepotrzebne, że należy oszczędzać te miasta, bo każda walka powoduje zniszczenia, przede wszystkim śmierć ludzi i zniszczenia samego miasta, nie przewidywano tego.

Dlaczego doszło do wybuchu powstania w Warszawie? Oddziały Armii Krajowej współdziałające w "Burzy" z wojskami sowieckimi, a wcześniej z partyzantką sowiecką, nie jednakowo, bo na ziemiach wschodnich już 22 czerwca 1943 trzy partie komunistyczne Litwy, Ukrainy i Białorusi podjęły decyzję o wytępieniu legionistów partyzantów, tak nazywano żołnierza Armii Krajowej. Oczywiście to był rozkaz Stalina i od 22 czerwca 1943 roku rozpoczęło się polowanie na oddziały Armii Krajowej na wschód od Bugu. Natomiast na ziemiach na zachód od Bugu, (centralna Polska) stosunki między sowiecką partyzantką, a Armią Krajową układały się znośnie, ale wszędzie dowództwo Armii Krajowej i oddziały występowały do pomocy sowietom, słynne jest zdobywanie Wilna, kiedy oddziały AK najpierw uderzyły same, co było pewnym błędem, bo Niemcy byli zbyt silni w mieście, potem zdobyły Wilno z Armią Czerwoną wspólnie, potem zostały rozbrojone, najpierw aresztowano oficerów, potem rozbrojono i zmasakrowano oddziały AK.

Niektórym się udało wycofać i przejść do Kampinosu. Podobnie było wszędzie, gdzie rozpoczęła się "Burza". Oddziały Armii Krajowej otrzymywały od dowództwa sowieckiego podziękowania w rozkazach za wspaniale przeprowadzane akcje i niedługo potem pojawiały się dywizje NKWD, zapraszano dowódców na rozmowy, aresztowano żołnierzy, to był schemat, który się powtarzał wszędzie i to był pierwszy cios w żołnierzy Armii Krajowej. Czerwiec 1944 roku po walkach i chwilowym zastoju uderza wielka sowiecka ofensywa o kryptonimie "Bagracium", to był generał rosyjski w czasach napoleońskich. To wielkie uderzenie sowieckie ułamie, dosłownie, niemiecki front. Mówimy tu o froncie środkowym, tak zwany teatr działań wojennych "Środek", tj. kierunek Warszawy Głównej i na południe i na północ od Warszawy.

Otóż w tym miejscu sowieci mieli dwukrotną przewagę liczebną nad Niemcami i ich sojusznikami, bo tu Węgrów i Ukraińców było. W czołgach sowieci mieli 1 do 3 przewagę nad Niemcami, w lotnictwie 1 do 8 na tym teatrze wojennym. Niemcy próbując bronić linii Wisły nie spodziewali się, że uderzenie armii sowieckiej pójdzie akurat w tym kierunku, uważali raczej, że nastąpi na odcinku pierwszego frontu ukraińskiego, czyli na południe, rejon Sandomierza. To dawało sowietom dodatkową przewagę, dlatego uderzenie w czerwcu skończyło się rozniesieniem frontu niemieckiego, wojska niemieckie zdziesiątkowane cofały się szybko w kierunku Warszawy próbując czasami stawiać opór i tak doszło do tego, że armia sowiecka podeszła do Wisły.

Podejście do Wisły odbyło się w końcu lipca, w kilku punktach; w rejonie Sandomierza, Puław, Magnuszewa (małe miasteczko 60 kilometrów od Warszawy. Przyczółek Magnuszewsko-Warecki tam powstał) i na północy oddziały przeszły aż na wysokość do Radzymina, Wołomina, czyli oskrzydlając od góry Warszawę. Wówczas Niemcy zorganizowali tutaj silną obronę, o czym nie wiedział ani wywiad sowiecki ani Armii Krajowej nie był w stanie tego rozszyfrować po prostu koncentrowali większe siły uderzeniowe. Ani sowieci, ani dowództwo AK o tym nie wiedziało.

Teraz ostatnie dni lipca, co się dzieje? Jeszcze warto wspomnieć, że na całym tym odcinku Armia Krajowa walczyła wspólnie z sowietami, żołnierze AK zdobywali wiele miast samodzielnie, bądź walcząc z Armią Czerwoną: Lublin, Siedlce, Mińsk Mazowiecki, Sokołów, Węgrów, Radzymin, Puławy, Lubartów, słynny Chełm, gdzie to rzekomo powstać miał Manifest został zajęty, nie zdobyty, przez Armię Krajową rano 22-go lipca, a sowieci przyszli dopiero po południu do Chełmna. Front dochodzi do Wisły, dowództwo Armii Krajowej wie o zamiarach nieprzyjaciela, przede wszystkim wcześniej o kilka dni wiedziano, że sytuacja dla Niemców jest bardzo trudna. Widać było administrację i urzędy niemieckie, które uciekały z Warszawy.

Niemcy ewakuowali obóz koncentracyjny "Warszawa", ewakuacja rozpoczęła się 28-go i trwała do 31-go przez trzy dni po to, żeby KL Warschau nie zamknęli się z powstańcami. Na szosie od Garwolina widać było sowieckie czołgi. Mała dygresja: Niemcy organizowali na przedpolu Warszawy wielką linię obronną. Ta linia przebiegała na południe od Warszawy, nad Wisłą leży małe miasteczko Karczew, to tak od Karczewa łukiem aż do Jabłonnej dochodziła. Cały szereg bunkrów, niektóre z tych bunkrów z obrotowymi wieżami, z działami do dzisiaj jeszcze istnieją. Ale co się wydarzyło? Robiła to organizacja Todta, słynna organizacja, która zatrudniała 1000 robotników, tysiące jeńców, więźniów i budowała dla armii w całej Europie. Kiedy wszystko było zakończone przyszła depesza z Berlina, że przyjeżdża specjalna komisja, która odbierze pracę.

Organizacja była przygotowana na przyjazd i przyjechała komisja w niemieckich samochodach, niemieckich mundurach, niemieckie motory otaczały, świetnie mówiących po niemiecku, zażądali planów. Dostarczono im plany, komisja znikła, za kilka godzin przyjechała prawdziwa komisja, ta pierwsza to była komisja AK, polska dywersja. Wykradziono te plany umocnienia całego przedpola Warszawy, Niemcy w takiej sytuacji z zrezygnowali całkowicie, z obrony przedpól Warszawy. Opuścili potężne bunkry i obronę przenieśli gdzie indziej. Widać było, że Niemcy chcą bronić, ale nie mają na to sił? Co powinno robić dowództwo Armii Krajowej, dowództwo Warszawy? Sytuacja robi się coraz bardziej trudna i zawikłana i jeżeli się nie podejmie walki, Niemcy ogłosili, że chcą ponad 100 tysięcy osób od 16 do 65 lat, te osoby miały iść do kopania umocnień niemieckich. Co by się stało gdyby te 100 tysięcy osób poszło kopać umocnienia niemieckie?

Co by zrobiło lotnictwo sowieckie z tymi ludźmi? Druga sprawa; nie podejmować walki. Walka i tak by została sprowokowana postępowaniem żołdaków i zamieniałaby się w krwawe zajścia niekontrolowane, niezorganizowane i stawiające zarówno ludność jak i potencjalnych powstańców wobec przewagi wroga dysponującego wszelką bronią. Wydawało się, że sowieci chcą zdobyć Wisłę, chcą przejść i zdobyć Warszawę. Dzisiaj wiemy o wiele więcej, niż wiedziało dowództwo AK. Wiemy, że Armia Ludowa miała rozkaz skoncentrowania się, zajęcia ratusza warszawskiego, wywieszenia flagi czerwonej i ogłoszenia, że Armia Ludowa zdobyła Warszawę, no oczywiście to zdobycie poszłoby w świat przez radiostacje sowieckie. Stan liczebny, żywnościowy Armii Ludowej wynosił około 470 osób.

Sowieci mieli przygotowane dwie brygady NKWD, przygotowane do zniszczenia Armii Krajowej, gdyby Armii Krajowej udało się opanować Warszawę. To było przygotowywane w szczególny sposób i cała działalność Stalina zmierzała ku temu, żeby stworzyć takie warunki, w których jak najwięcej da się zniszczyć polskich sił narodowych. W tej sytuacji Polacy podejmują decyzję o powstaniu. Młodzież warszawska, szkolona była przez pięć lat do walki. Sowieci przez radiostację Kościuszko, to miała być radiostacja Pierwszej Armii Wojska Polskiego, a dyrygował nią Stefan Wierwłowski, później znany w Polsce.

Radio Kościuszko nadawało apele: "Ludu Warszawy chwyć za broń! Nie pozwól, żeby Niemcy zniszczyli Twoje miasto." I te apele szły w eter zachęcając wojsko do powstania. Podobnie jak w 1922 roku, kiedy pod Warszawę podchodziła 16-nasta i 3-cia armia niemiecka. W tej sytuacji wybucha decyzja wywołania walki w Warszawie. Stan uzbrojenia był fatalny, często pisze się, że jeden żołnierz na dziesięciu, czy jeden na pięciu miał karabin. Część broni została wywieziona na Wschód w czasie powstania Zamojskiego, część broni przejęli Niemcy. Sytuacja była bardzo trudna i skomplikowana, jednak Armia Krajowa daje sygnał do wybuchu powstania. Proponuje skoncentrować się na sprawach politycznych. Powstanie przez całą propagandę sowiecką zostało potępione całkowicie, już na początku jego trwania, już po pierwszych dniach.

Potem cała propaganda PRL-u, nie całego PRL-u do 1956 roku odsądzała od czci i wiary żołnierzy AK i innych walczących. Używano najgorszych inwektyw, był plakat o karłach reakcji, o pachołkach Hitlera. Formułowano zarzuty, które stały się oficjalną wykładnią historiograficzną PRL-u. Spróbujmy rozpatrzyć te zarzuty i zastanówmy się czy one były słuszne, czy nie. Podam jeszcze kilka cyfr, które świadczą o pewnej wielkości, to dotyczy sytuacji na zachód od Bugu, gdzie zaktywizowały się okręgi w czasie "Burzy" i zarówno do "Burzy" przystąpiła Armia Krajowa, Bataliony Chłopskie, których część taktyczna była podporządkowana Armii Krajowej, część terytorialna była poza, i oczywiście Armia Ludowa nie była zbyt liczna, ale w tym czasie bardzo się aktywizowała.

Od stycznia do lipca 44 roku ogólnie wykonano 48 741 akcji bojowych różnych typów, akcji większych oddziałów partyzanckich liczących od 25 do 100 ludzi było 2 936, akcji kolejowych było 1 137 w tych wiele było akcji na, tzw. pociągi urlopowe. Co to były za pociągi? Wiozły z frontu wschodniego żołnierzy na wypoczynek do Rzeszy. W takim transporcie znajdowało się często kilka tysięcy ludzi i kiedy Armia Krajowa przeszła do dywersji bojowej z dywersji konspiracyjnej to wysadzano te pociągi i atakowano, bo w czasie dywersji konspiracyjnej wysadzano, małe patrole się chowały potem.

W czasie dywersji bojowej, czyli już pod koniec 1944 roku, pociągi były wysadzane, atakowane, ostrzeliwane, straty niemieckie były naprawdę duże, potem te pociągi jeździły najeżone karabinami maszynowymi, działkami, te ataki zawsze albo zatrzymywały, albo doprowadzały do wysadzenia, to było bardzo dotkliwe dla frontu. Dodam jeszcze ciekawostkę: w tym czasie Niemcy przeprowadzili 451 akcji przeciw partyzanckich z udziałem frontowych jednostek Wermachtu, nie policji specjalnej, takich jak batalionów, czyli bataliony przeciw partyzanckie zmotoryzowane specjalne, były porozmieszczane, tylko wojskowych jednostek Wermachtu.

Jak ogromnym było to obciążeniem dla niemieckiego frontu? Jak z kolei ułatwiało działalność Armii Czerwonej, oprócz tej przewagi, którą to ta armia posiadała. O tym dowództwo Armii Krajowej z grubsza wiedziało, bo szybko były meldunki przekazywane i można było się zorientować w sytuacji i w tym momencie doszło do wybuchu powstania, akcja zdezawuowania, ośmieszenia całego powstania, oplucia wręcz, przedstawienia Polaków walczących jako bandytów, którzy przeciwstawiają się Armii Czerwonej.

Spróbujmy teraz wyjaśnić sobie kilka punktów; alianci zachodni przyjęli sowiecki punkt widzenia, bo im tak było na rękę, usprawiedliwiało bowiem to ich postępowanie nieudzielania Powstaniu pomocy. Pierwszy zarzut: Polski rząd emigracyjny ponosi odpowiedzialność za jeden z najbardziej podstępnych manewrów politycznych rozkazując Armii Krajowej wystąpić w Warszawie z bronią w ręku. Grupa londyńska wydała rozkaz powstania w celu wywołania efektu propagandowego obliczonego na podniesienie jej prestiżu i objęcie władzy w stolicy. Mówi się, że efekt propagandowy, że nie potrzebna była walka, a wcześniej propaganda PPR-u i sowiecka mówiła, że Armia Krajowa stoi z bronią u nogi. To było oczywiście bez sensu, absurdalne, ale cały świat słyszał z radiostacji sowieckich. Armia Krajowa miała znacznie mniej tych radiostacji i o znacznie mniejszej mocy.

Jak to było w rzeczywistości? W ramach planu "Burza" nie przewidywano walk w Warszawie w ogóle, narzuciła je konieczność. Podjęcie decyzji o przystąpieniu do powstania spowodowane zostało sytuacją jaka wytworzyła się wokół i w samej Warszawie, czyli powodzenie sowieckiej ofensywy, ucieczka niemieckiej administracji, groźba masowej ewakuacji ludności w związku z planem utworzenia twierdzy "Warszawa", bo był taki plan i potem Niemcy próbowali go realizować nawet po Powstaniu, że to miała być twierdza "Warszawa", Festung Warschau, czyli takie miejsce, którego żadna armia nie potrafiłaby tutaj zdobyć. Ostatni czynnik jaki odegrał rolę, to był czynnik psychologiczny.

Młodzież Warszawy chciała walczyć, to było pokolenie, które nosiło czapki na bakier, z całą symboliką tego określenia. Nie daszki do tyłu, tylko czapki na bakier. Młodzież wiedziała co to jest honor, godność, potrafiła się poświęcać i chciała walczyć za swoją stolicę. Armia Krajowa nic nie robi, do takiej sytuacji nie można było dopuścić. No i to co wcześniej mówiłem: Armia Ludowa miała zająć ratusz i wywiesić czerwoną flagę i ogłosić, że komuniści zdobyli Warszawę.

Co za wspaniała rzecz dla propagandy sowieckiej! Stany żywieniowe AL-u były około 470 ludzi. Wyjaśniam co to znaczy stany żywieniowe: tylu ludzi mieli do wykarmienia, a z tego tylko pewna część nadawała się do walki, czy była w oddziałach walczących, wszystkie służby tyłowe, kucharzy obejmował ten stan żywieniowy. Przygotowane były oddziały, dwie brygady NKWD do zniszczenia powstańców, gdyby się udało powstańcom objąć władzę.

Tu taką dygresję zrobiłem, że sowieci mieli przygotowane nawet oddziały specjalne do zniszczenia Armii Ludowej, już od początku 1943 roku przygotowywali takie oddziały, były one szkolone przez NKWD i smierż, czyli smierczpiona, to była organizacja stworzona jako kontrwywiad Armii Czerwonej, ale potem przejęta przez Służby Bezpieczeństwa i na jej czele stał zastępca Berii Abakumow. Smierż był po to, żeby najpierw rozpoznano, a potem niszczono elementy narodowe na ziemiach zajętych przez sowietów i te jednostki szkolone przez NKWD, i smierż były przygotowywane do zniszczenia nawet Armii Ludowej, bo była za bardzo polska.

Początek tego był w 1943 roku kiedy grupa Kasmana Zrzutka dostała rozkaz, żeby zamordować Moczara i podporządkować sobie AL lubelskie, nawet dostali oddział sowiecki, ale okazało się, że byli za słabi, żeby rozpocząć coś takiego i Kasman się z tego wycofał. Czyli NKWD miały te dwie brygady pokonać Armię Krajową, gdyby udało jej się zdobyć władzę. Armia Krajowa była armią tworzoną przez cały naród, podlegała legalnemu rządowi Rzeczpospolitej, dziś ten rząd określamy "rząd Rzeczpospolitej na uchodźstwie", to był legalny rząd, który działał, tworzył polską armię, robił to co mógł zrobić dla kraju.

No i generalnie drugi taki atak na Armię Krajową : powstanie nie było uzgodnione ani z aliantami zachodnimi, ani z dowództwem Armii Czerwonej, która przecież miała własne plany operacyjne. Co mogło być, gdyby Polacy poinformowali rząd Wielkiej Brytanii, rząd USA o tym, że planują powstanie i na drugi dzień albo jeszcze w tej samej godzinie wiedziałby Stalin.

Otoczenie Roosvelta, królowej brytyjskiej było nasycone szpiegami, ujawniło się to dopiero parę lat po wojnie taki Lauch Linkuli, Algier Chis. I w czym by alianci mogli pomóc powstaniu, oczywiście, gdyby chcieli, mogliby?

Po pierwsze: jakaś porządna akcja dyplomatyczna, na to nie było stać Roosvelta, nie tyle pobłażliwym, ile ustępliwym stosunku do Stalina, zaspakajaniu jego wszelkich żądań. Pod koniec już wojny odsunął nawet Churchila w sprawach Europy, a szedł, dosłownie, na rękę Stalinowi pod każdym względem i pytanie: czy AK miało powiadomić rządy alianckie.

Drugie: nie powiadomiono Armii Czerwonej, która miała inne plany operacyjne, ale teraz wyobraźmy sobie, że Armia Krajowa powiadomiła, że chce rozpocząć powstanie Armię Czerwoną. Jak by to Stalin wykorzystał? Niemcom by podrzucono natychmiast wszystkie dane, po to, żeby wymordowano jak najwięcej polskiego elementu, czyli AK znalazłaby się w niekorzystnej sytuacji. Z jednej strony, mają zdeklarowanych wrogów, a z drugiej, chwiejnych aliantów, którzy nie chcieliby pomóc.



Alianci mogliby pomóc zrzutami powietrznymi, ale były one mało skuteczne, i późno, i nie spełniły nadziei. Mówi się, że Czerwona Armia miała własne plany operacyjne. Cofnijmy się do Francji, generał Eisenhover przygotował wielka operację oskrzydlenia Paryża. Nie chciał atakować Paryża, dlatego, że walki w mieście są krwawe dla obu stron i co się dzieje? 19-go sierpnia wybucha w Paryżu powstanie, tacy sami zapaleńcy jak w Polsce wywołują powstanie. Co robią alianci?


Eisenhover zmienia plany zamiast okrążania Paryża wysyła amerykański korpus z Dywizją Pancerną generała Leclerka. Po siedmiu dniach walk, Paryż jest wolny. Plany zostały całkowicie zmienione, a zmian planów to jest ogromny przerzut zmiany wojska. Następny zarzut: powstanie generała Bora było przedwczesne i wybuchło w niewłaściwym momencie. Pytanie w jakim momencie miało wybuchnąć? Na to pytanie nikt mi nawet nie próbował odpowiedzieć, ale co się okazuje, że przez przypadek powstanie wybuchło w najbardziej sprzyjającym momencie dla tego powstania.

Na czym to polegało?  Paniczna ewakuacja ludności niemieckiej, dojście korpusu pancernego do Radzymina, to był trzeci korpus drugiej armii Bogdanowa, ta armia była słynna wcześniej. Dojście do Radzymina, czyli już jakby oskrzydlenie, chociaż jeszcze bez przejścia Wisły i tego dnia 1 sierpnia Niemcy wycofują z Warszawy znaczne swoje siły, które były przeznaczone do tłumienia powstania. To, że powstanie będzie to Niemcy wiedzieli, to nie ulegało wątpliwości znali wiele polskich przygotowań, np. ewakuowanie KL Warschau (obóz koncentracyjny Warszawę). Niemcy zabierają te swoje jednostki do pacyfikacji powstania, przerzucają na Przyczółek Warecko-Magnuszewski, stworzony przez sowietów, w tym czasie przechodziła Pierwsza Armia Wojska Polskiego i Warszawa została bez tych sił operacyjnych zdolnych do szybkiej akcji.

Co pozostało wobec tego w Warszawie? Około 15-nastu tysięcy w pierwszym momencie Niemców pozostało, mówimy o Niemcach uzbrojonych, ale co ciekawe, że tymi Niemcami dowodził generał Stachel, to był generał, który bronił Wilna, udało mu się wyrwać z tego Wilna z częścią sił (co zrobił zresztą umiejętnie i po wojskowemu). Brygady wileńskie dopadły go pod Wilnem, część tych sił mu jeszcze rozbiły, ale z cząstka się uratował i dotarł do Warszawy, tu mu powierzono dowództwo jako człowiekowi, który potrafi bronić miasta atakowanego i przez partyzantów, i przez armię, czyli mieli na razie 15-naście tysięcy, ale od tej pory zaczyna się gwałtowne ściąganie sił niemieckich. Czy to był właściwy czas czy nie?

Takie oskarżenie miałoby sens gdyby powstanie trwało 3-4 dni. No, chłopcy pośpieszyliście się, nasze wojska szły, nasze wojska by doszły i wam pomogły, a tak to coście zrobili?

Ale powstanie trwało 63 dni, czyli można było pomóc jakby się chciało w czasie tych 63 dni. Zarzut jest zupełnie bezsensowny, jak mówię było to optymalne, dlatego, że na Przyczółku Wareckim wybuchły znaczne walki i część tych dyspozycyjnych sił trzeba było tam przerzucić, bo 8-go sierpnia marszałek Georgij Żukow i generał Konstanty Rokossowski opracowali plan zdobycia Warszawy 8-go sierpnia, czyli osiem dni po wybuchu powstania, ten plan został przedłożony Stalinowi i Stalin go kategorycznie odrzucił, ale jeżeli taki plan opracował najsłynniejszy sowiecki dowódca zwany Napoleonem Rosyjskim i przedłożył naczelnemu wodzowi, to znaczy, że ten plan miał szansę powodzenia.

Żukow był realistą - operacje wojskowe przygotowywane przez niego były opracowane dobrze i o tym też warto wiedzieć. Ósmego sierpnia już był gotowy plan, który opracowywano dużo wcześniej, czyli zarzut o przedwczesnym rozpoczęciu powstania nie ma sensu. Te dni były najlepsze. Kolejny zarzut: armia radziecka wyczerpana długim marszem i walkami nie mogła udzielić powstaniu wydatnej pomocy ani podjąć na szeroką skalę ofensywy, musiała odciągnąć odwody, zorganizować zaplecze, umocnić zdobyte pozycje i dopiero przygotować ofensywę. Brzmi to pięknie, każda mądra armia jak uderza przygotowuje zaplecze, odciąga odwody i dopiero przygotowuje ofensywę. Kolejny zarzut: Armia Czerwona miała do pokonania 600 kilometrów w czasie operacji "Bagracium", żeby dojść do Warszawy.

Na odcinku od Kowla do Puław tu gdzie przyczółki utworzono było 180 kilometrów. Na północy był drugi białoruski front i było 600 kilometrów prostej linii, ale cała armia spływała od tego w kierunku Kowelskiego, np. Druga Armia szła przez Lublin, tam jej dowódca Bogdanow został ranny, i doszła do Radzymina. Ten ruch się odbywał nie w kierunku prostym, ale właśnie w takich miejscach, gdzie łatwo można było przerzucić wojsko.

W czerwcu kiedy się rozpoczęła ta potężna operacja "Bagracium" Stalin nakazał przesiedlanie Tatarów krymskich. Ogromne masy transportu kolejowego, samochodowego były na Krymie. Ładowano Tatarów i przewożono na Syberię, tak wyglądało prowadzenie przez Stalina wojny i stwierdzenie, że armia sowiecka była wyczerpana nie jest żadnym stwierdzeniem, to się zawsze mówi, że Tuchaczewski w 20 roku pod Warszawą był wyczerpany podciągnął obwody. Dobry i mądry wódz wie, że to, że odwody trzeba podciągać nie jest żadnym tłumaczeniem, nikt nie tłumaczy Niemców pod Moskwą, że w grudniu 1941 roku odwodu nie podciągnęli. Nikt nie tłumaczył Polaków, że odwodów nie pociągnęli.

To jest argument, którego w sprawach wojskowych się nie używa, bo możliwości były. Niemcy byli zdezorganizowani, rozbici, bronili się w niektórych punktach, wycofywali się, nie byli w stanie przeciwstawić się napływowi wojsk sowieckich i były możliwości zaopatrzenia pełnego frontu. Co zrobił Stalin, kiedy mówimy, że nie było możliwości podciągnięcia rezerw? Kiedy Żukow i Rossokowski złożyli Stalinowi projekt zdobycia Warszawy Stalin wydał natychmiast rozkaz. Na czym ten rozkaz polegał? Wycofanie z frontu dwóch armii polowych i dwóch korpusów kawalerii, jest to ogromna siła dwie armie i dwa korpusy i Stalin rozkazał wycofać to z kierunku warszawskiego.

Jaka wtedy sytuacja była? Co go usprawiedliwiało? Jak mówiliśmy Trzeci Korpus Drugiej Armii Pancernej dotarł do Radzymina, gdzie wspólnie z żołnierzami Armii Krajowej bronił Radzymina, Wołomina, Tłuszcza, bo okazało się, że czołgi sowieckie poszły ostro do przodu, ale piechoty nie było i w tych walkach na północy od Warszawy, tylko sowieci mieli na pancerzach piechotę Armii Krajowej 32-go pułku z Ósmej Dywizji Piechoty AK. Na północ od Warszawy, w rejonie Wołomin, Kobyłka, Struga, Zielonka, rozegrała się jedna z trzech największych bitew pancernych II wojny światowej, zwykle się mówi największa bitwa na Łuku Kurskim. Rzeczywiście ilość wozów bojowych jakie poszły w tej kurskiej bitwie jest największa. Bitwa była rozciągnięta w przestrzeni i w czasie.

Druga taka bitwa równa kurskiej to było pod El Alamein, sam Rommel stracił wówczas ok. 500 wozów bojowych. Trzeci Korpus sowiecki przestał istnieć, stracił 496 wozów bojowych, tj. czołgów, samochodów pancernych. Dlaczego? Wywiad sowiecki nie wiedział o koncentracji niemieckiej na północy, wywiad Armii Krajowej również nie. Po prostu Niemcom się udało przerzucić znaczne masy wojsk i to jednostek wyborowych, do rozbicia sowieckiej ofensywy, i nie całej ofensywy, sowieci już byli nad Wisłą, tylko wysuniętego klina. Były to dywizje pancerne SS Wiking, SS Totenkopf, czyli "trupia główka" , 19-nasta Dolnosaksońska Dywizja Pancerna.

Te dywizje potem przerzucone do Warszawy zmasakrowały Warszawę. Malutka dygresja, trochę żartobliwa: kiedyś w Niemczech spośród ludzi, którzy służyli w tej dywizji w 19-nastej Dolnosaksońskiej, w związku z pisaniem pracy o Armii Krajowej, zgłosił mi się jeden pan. Mówi: ja byłem. Pytam: Pan z 19-nastej Dolnosaksońskiej? Nie, ja byłem w 20-tej Wschodniopruskiej, ale też byłem pod Warszawą. Nie można znaleźć ludzi z tych dywizji, ale Niemcy chcieli się poszczycić, że byli w walkach pod Warszawą. Koncentryczne uderzenie tych dywizji pancernych plus piechoty niemieckiej rozniosło Trzeci Korpus sowiecki.

Sowieci mieli na przed polach Warszawy kilka pancernych armii, można było tę łatę zatkać. 496 wozów bojowych dla potężnej armii sowieckiej, która miała stosunek 1 do 3 na korzyść Niemców, ale Stalin użył tego jako pretekstu: front mi się łamie na północy, muszę odciągnąć armię sprzed pola Warszawy i wstrzymać ofensywę - i to był wyrok śmierci na Warszawę. Stalin potępił, oczywiście, prasa tzw. Związku Patriotów Polskich w jeszcze bardziej ostrych słowach niż Stalin potępiała powstanie, powstańców, rząd Rzeczpospolitej, dowództwo Armii Krajowej i rozpoczęła się propaganda przeciwko AK.

Na jaką pomoc AK mogło liczyć? Okazało się, że na żadną; Stalin zabronił lądowania samolotom alianckim, które rozpoczęły zrzuty dla Warszawy. Zmęczone załogi alianckie mogły wylądować po drugiej stronie Wisły na sowieckich lotniskach, odpocząć, zatankować i wracać wypoczętymi. Kiedy Stalin nie wydał rozkazu lądowania musieli zawracać do baz i po drodze zmęczone załogi padały łupem myśliwców niemieckich i artylerii, która specjalnie rozmieszczono na tych trasach, szczególnie nad Balatonem, to dotyczy trasy z Brindyzii we Włoszech, druga trasa taka z Wielkiej Brytanii nad Danią skręt nad Kołobrzegiem.



Stalin zabronił udzielenia pomocy, alianci się natychmiast dostosowali, nie próbując nawet przekonać Stalina, że Armii Krajowej należy pomóc. Armia Krajowa została sama. Kolejny zarzut: powstanie spowodowało ogromne straty w ludności i doprowadziło do zniszczenia miasta. Oczywiście miasto zostało zniszczone, tylko jest trudno powiedzieć ile procent w 1944 roku w czasie powstania, a ile zniszczyły niemieckie specjalne oddziały podpalaczy, które paliły całe miasto już po wysiedleniu ludności, rozpatrzmy jednak i ten argument. Od 1943 roku Himmler ogłosił zasadę spalonej ziemi, czyli niszczenia wszystkiego przez wycofujące się wojska niemieckie.

Hitler nakazał obronę Warszawy za wszelką cenę, pod koniec lipca dowództwo niemieckie postanowiło przekształcić Warszawę w twierdzę, wiązałoby się to nie wątpliwie z ewakuacją ludności i wyburzeniem części miasta. Jednocześnie nakazano zgłoszenie się 100 tysięcy mężczyzn w wieku od 16 do 65 lat do robót fortyfikacyjnych. Los ich potem byłby niewiadomy. Prawdopodobnie ginęliby od sowieckich bomb lub zostali wymordowani przez Niemców.

W czasie masowej ewakuacji cywilnej z miasta i związanych z tym gwałtów żołdactwa doszłoby niewątpliwie do spontanicznych odizolowanych od siebie zrywów powstańczych, co posłużyłoby hitlerowcom za pretekst do masowych mordów. Miasto obrócone w twierdzę i tak zostałoby zniszczone w czasie walk. Dodam tu nowy argument, który jest od niedawna dopiero znany, dzięki sędzi pani Marii Trzcińskiej i jej książce " KL Warschau". Niemcy wiedząc o powstaniu ewakuowali obóz koncentracyjny Warszawa, który był fabryką śmierci. Ocenia się, że zginęło w nim około 200 tysięcy Warszawiaków, te cyfry jeszcze trzeba zbadać, i powstanie przerwało ten cykl mordowania ludzi.

W czasie zeznań szef policji niemieckiej Geiber, kiedy już przed sądem polskim zeznawał, stwierdził, że codziennie mordowano około 400 Polaków, to się odbywało w trzech komorach gazowych i w trzech krematoriach oprócz tego na wolnym powietrzu palono zwłoki. Wybuch powstania przerwał to. Jeżeli mówimy o stratach powstania, do tej pory popełniano pewien błąd. Na czym on polegał? Bilans ludności przed wojną Warszawa miała tyle, po wojnie tyle.

Okazuje się, że stolica nasza straciła w czasie wojny od 800 do 850 tysięcy mieszkańców, to jest więcej niż Stany Zjednoczone i Wielka Brytania razem wzięte i ta liczbę przypisywano do września 39 roku, do strat w czasie okupacji, do wywózki z getta i mordowania Żydów w Treblince i do powstania Warszawskiego, ale teraz wobec opublikowania dokumentów dotyczących KL Warschau straty powstania będzie trzeba prawdopodobnie zmniejszyć na rzecz KL Warschau, bo nie liczono Kl Warschau z tymi 200 tys. Oczywiście są to rzeczy zbliżone, bo dokładnie jest trudno ocenić.

Straty były wielkie, niestety, ale nie takie jak podawano i nie wiadomo jakie te straty byłyby, gdyby powstanie nie wybuchło. Urządzono masakrę ludzi pracujących przy umocnieniach. Jeżeli sowieci potrafili w czasie wojny bombardować w biały dzień centrum Warszawy, co by robili mając okazję do masakrowania budowy niemieckich bunkrów? Zarzut kolejny: Gdy stało się to możliwe ze względów operacyjnych, Stalin dopomógł walczącej Warszawie, dowodem tego były zrzuty, wysadzenie desantów na powstańczym brzegu Wisły oraz zezwolenie na lądowanie na lotniskach radzieckich dla alianckich samolotów, które miały dokonywać zrzutów dla Warszawy.

9-go sierpnia rozpoczęły się pierwsze rozmowy kapitulacyjne generał Bór i generał Monter, dowódca powstania, Bór jako dowódca Armii Krajowej, wysłali do generała von dem Bacha delegację, która miała omówić warunki kapitulacji. Oczywiście to były rozmowy wstępne, sondaż. 10-go Stalin natychmiast reaguje, pozwala samolotom alianckim na lądowanie po stronie sowieckiej, nakazuje zdobycie Pragi, często się mówi, że to sowieci zdobywali Pragę, zdobywała I Armia Wojska Polskiego, sowieci szli bokiem, zezwala Berlingowi na tworzenie przyczółków warszawskich, rozpoczyna zrzuty dla powstańców Warszawy.

Nagle zmiana w polityce, dlatego, że Stalin dowiedział się o rozmowach kapitulacyjnych, a Stalinowi zależało, aby przedłużyć agonię Warszawy, aby Niemcy byli jak najbardziej zaangażowani i aby straty po stronie polskiej były. Jak byli Niemcy zaangażowani?  Prawie tak, jak w Afryce.

Siły niemieckie, które tłumiły powstanie, nie na początku, na początku było 15-naście tysięcy, pod koniec przekroczyły 50 tysięcy i były niewiele mniejsze od Afrika Korps generała Rommla, czyli to były naprawdę znaczne siły i Stalinowi zależało, aby agonia powstania trwała dalej.

Stworzył powstańczą nadzieję zmiany sytuacji, nie rozpoczął realnych działań, nie rozpoczęto bombardowania niemieckich lotnisk, a to lotnictwo niemieckie było cherlawe, w stosunku do armii sowieckiej, bo wystarczyło trzech sztukasów (niemiecki bombowiec nurkujący Junkers Ju-87), które nad Starym Miastem pikowały, startowały wielokrotnie, żeby masakrować dzielnicę.

Nie zniszczono stanowisk ciężkiej artylerii niemieckiej, a można było je zbombardować. Rosjanie dostali od Polaków dokładne namiary, przez całe powstanie dostawali dokładne namiary rozmieszczenia wojsk niemieckich, wszystko co było potrzebne do walki bez przerwy, i zaangażowanie tych sił, rozpoczęcie nowych walk w Warszawie, oszukanych Polaków, którzy mieli nadzieję, że rzeczywiście nadeszła pomoc. Jeżeli Stalin zezwolił na lądowanie polskich jednostek z I Armii na wysadzenie desantów w Warszawie, znów mamy do czynienia z fenomenem Drugiej Wojny.

Nigdzie jeszcze czegoś takiego nie było, aby atakować szeroką przeszkodę wodną z doskonale umocnionym nieprzyjacielem po drugiej stronie ze wstrzelanym w każdy metr ziemi. Desanty były krwawe, żołnierze I Armii dokonywali cudów bohaterstwa, część udało się uchwycić przyczółki i na tym się skończyło, żołnierze AK byli za słabi, żeby im pomóc, żeby wspólnie z nimi te przyczółki utrzymać.

Część żołnierzy Pierwszej Armii zginęła na Wiśle. Wszystko to było oszukaniem Polaków, zrzuty ze Wschodu, rzeczywiście super fortece amerykańskie przyleciały, większość otrzymali Niemcy w prezencie. Super fortece zrzucały w biały dzień z dużej wysokości, wiatr to wszystko znosił. Niemcy otrzymali zrzuty, które powinna otrzymać Armia Krajowa. Zrzuty z Kukuryźników (radziecki samolot Polikarpow Po-2) to była nowa broń, jakiej AK-owcy mieli mało, była zrzucana bez spadochronów - wyginała się, psuła, chociaż był to jakiś zastrzyk, ale nie na taką skalę, że powstanie mogło się rozpocząć, walki, które by doprowadziły do pokonania Niemców.

Ostatni zarzut: Powstanie zakończone całkowitą klęską i ogromnymi stratami zarówno ludzkimi, jak i materialnymi nie odegrało żadnej znaczącej roli w ówczesnej sytuacji operacyjnej i politycznej. Przeczytam fragment z opracowania historyka polskiego: "Warszawa jeszcze przed wybuchem powstania wiązała znaczne siły nieprzyjaciela, obawiającego się rozruchów w mieście, doszło do tego w bardzo krytycznej dla wojsk niemieckich sytuacji. W trzeciej dekadzie lipca, gdy został wyłom w obronie grupy armii "Północna Ukraina" i grupy armii "Środek", między Lublinem, a Siedlcami.

Mimo, że każdy batalion był na wagę złota, nie odważono się zabrać z Warszawy jednostek garnizonowych, przyczyną tego była sytuacja w mieście, ponadto w miarę uzyskiwania wiadomości o mającym nastąpić wybuchu powstania 9 Armia znacznie wzmocniła swój garnizon w Warszawie, tworząc oddziały interwencyjne, odpowiadające za spacyfikowanie miasta, ich wielkość równa była sile wzmocnionej dywizji pancernej, obawa przed dotarciem wojsk radzieckich do grożącej wybuchem walk Warszawy narzuciła stronie niemieckiej przyjęcie określonego ugrupowania operacyjnego, większość otrzymanych przez 9 Armię na przełomie lipca i sierpnia sił i środków przeznaczono do obrony podejść od strony Pragi.

Danie pierwszeństwa kierunkowi praskiemu, a także skupienie jedynych posiadanych jednostek odwodowych w Warszawie, kosztem obrony środkowej Wisły, ułatwiło wojskom I Białoruskiego frontu uchwycenie dwóch przyoperacyjnych przyczółków na rzece pod Puławami i Magnuszewem. Podważyło to walory obronne Wisły jako przeszkody wodnej. Samo Powstanie wiązało siły niemieckie. Siły Wermachtu przekroczyły wówczas skład silnie wzmocnionego korpusu, dla porównania można stwierdzić, że były one niewiele niższe od liczebności afrykańskiego korpusu feldmarszałka Rommla w północnej Afryce w latach 1941-1943.

9 Armia, czyli ta, która miała bronić Warszawy rozpoczęła wcześniej umacnianie, to znaczy zanim pękł front i operacja "Bagracium" podrzuciła masę wojsk sowieckich, ale 9 Armia zaczęła robić coś czego nie robiła. 9 Armia w lipcu zaczęła masowo wyłapywać polskie dzieci i wysyłać je do Rzeszy. Powstały specjalne jednostki niemieckie, zabierano całe klasy i wysyłano do Rzeszy. To było w ramach odzyskiwania cennej, niemieckiej krwi, oczywiście polskie dzieci zabierano, jako cenną niemiecką krew i tak jak wybuch Powstania przerwał działalność KL Warschau, tak przerwał i tę operację rabunku dzieci polskich.

Ocena Powstania przez generała niemieckiego von dem Bacha, czyli tego który tłumił to Powstanie. "Pod względem materialnym, ruch wojsk z frontem, dowóz musiały być przestawione na drogę okrężną, co zwiększyło odległości i niepotrzebne zużycie tak cennego paliwa. Związanie kilku pułków i jednostek kawalerii, które zostały wyciągnięte z frontu praskiego, wreszcie związanie jednej z najlepszych dywizji pancernych, których na froncie brakowało co najmniej na czternaście dni, utrata z powodu pożaru czy zdobycia przez powstańców bardzo ważnych magazynów mundurowych i żywnościowych, a w końcu utrata wszystkich wojskowych warsztatów reparacyjnych, jednostek zaopatrzenia, które były nie do zastąpienia pod względem moralnym.

Moralny wpływ na żołnierzy nie może być niedoceniony. Walczące na wschodzie wojska czuły się stale zagrożone na tyłach przez Powstanie. Można było obawiać się wybuchu powstania na Pradze, przede wszystkim czuły swą drogę odwrotu na Zachód wobec spodziewanego wielkiego natarcia rosyjskiego. Temu poczuciu niepewności można przypisać fakt, że Praga tak niespodziewane została stracona przy ataku Rosjan, który nastąpił później, ponieważ wojska dążyły tylko do osiągnięcia znajdujących się jeszcze na północ od Warszawy mostów przez pośpieszny odwrót." To mówił generał von dem Bach, ten który kierował tłumieniem Powstania, ciąg dalszy wypowiedzi: "Powstanie Warszawskie stanowi świętość narodową dzięki bezmiarowi przelanej krwi, ogromowi cierpień i poświęcenia."

Fragmenty audycji „Aktualności dnia” w Radiu Maryja - 3.08.2004 r.





Niemcy zabili 200 tysięcy Warszawiaków

i zrabowali 45 tysięcy wagonów z ich mieniem,


wstępnie roszczenia odszkodowawcze zostały wyszacowane w granicach od 33 miliardów dolarów amerykańskich w górę






O. Jacek Cydzik: Drodzy radiosłuchacze, kolejne połączenie w naszej audycji „Aktualności dnia”. Jest z nami pan Jan Maria Jackowski, przewodniczący Rady Miasta Stołecznego Warszawy. Witam gorąco. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus i Maryja zawsze Dziewica.



Jan Maria Jackowski: Teraz i zawsze. Szczęść Boże. Pozdrawiam całą Rodzinę Radia Maryja.





O. Jacek Cydzik: Panie Przewodniczący, jeszcze nie ochłonęliśmy po tych bardzo, bardzo bogatych obchodach 60-tej rocznicy Powstania Warszawskiego. (...) Podczas tych uroczystości m.in. przemawiał kanclerz Niemiec Gerhard Schroeder, nawiązując także do sprawy roszczeń niemieckich. Jakie są Pana refleksje po tym przemówieniu i jakie dalsze kroki Pan podejmie, jako jeden z inicjatorów inicjatywy zmierzającej do inwentaryzacji majątku zniszczonego przez Niemców podczas II wojny światowej?



J. M. Jackowski: Z dużą uwagą wysłuchałem wystąpienia pana kanclerza Schroedera i muszę powiedzieć, że (...) nie dostrzegłem w tym przemówieniu tych konkretów, których należałoby się spodziewać.

Warto przypomnieć Rodzinie Radia Maryja, że 200 TYS. LUDZI CONAJMNIEJ ZGINĘŁO W CZASIE TEGO POWSTANIA, w tym część żołnierzy z bronią w ręku, ale przeważająca większość to była ludność cywilna. Chociażby na Woli - jednego dnia Niemcy zabili 20 tysięcy mieszkańców Woli. Więcej nie zabili dlatego, że zabrakło im amunicji. Nie będę tego komentował. Był to akt wyjątkowo bestialski.

A po tym akcie, już po powstaniu, kiedy ludność została wygnana na poniewierkę do różnych katowni, została skierowana do obozów, rozstrzeliwana, pozbawiona domów, wywieziono z Warszawy 45 tysięcy wagonów z mieniem komunalnym i mieniem ludzi.

Następnie, kwartał po kwartale, wysadzano i niszczono pedantycznie, z niemiecką dokładnością, kwartał po kwartale miasto. Tak, żeby kamień na kamieniu nie pozostał. I w tym brali udział nie jacyś tam „hitlerowcy” (mówi się dzisiaj „hitlerowcy”), ale bardzo konkretni Niemcy. Nie tylko żołnierze formacji policyjnych, gestapo, czy jakichś innych służb mundurowych, ale przede wszystkim cywilni Niemcy, którzy w tej administracji byli, która rabowała, plądrowała, niszczyła, zabijała i tworzyła machinę zagłady. Powstanie Warszawskie było również aktem ludobójstwa. Na ten temat przy okazji rocznicy się wypowiadano i stąd obecność kanclerza Schroedera na uroczystościach. I jego obecność na Woli - tam - gdzie jest memoriał poświęcony pomordowanej bestialsko ludności cywilnej - nie tylko żołnierzom bohaterskim, którzy walczyli z Niemcami. (...) Stwierdzenie, że rząd niemiecki będzie przed trybunałami prezentował stanowisko, że nie popiera żądań, które będą składały osoby indywidualne, spadkobiercy czy potomkowie Niemców sprzed 60 lat, nie ma w zasadzie żadnego znaczenia prawnego. (...)





O. Jacek Cydzik: Panie Przewodniczący, tutaj wejdę w słowo. Niedawny gość Radia Maryja, pan profesor Jan Mur-Jankowski z Nowego Jorku mówił, że bolączką obecnych władz, które próbują ułożyć stosunki z Niemcami, jest albo niewiedza, albo przemilczanie faktu, że przecież działało w Niemczech w latach 50-tych i 60-tych, od lat 50-tych prawo, na mocy którego sami Niemcy płacili wyższe podatki po to, aby odszkodować swoich obywateli, którzy zostali przesiedleni.



J. M. Jackowski: I tu jest hipokryzja ze strony rządu niemieckiego. Polityka niemiecka jest taka, żeby po cichu wspierać roszczenia tzw. „wypędzonych”. Te środowiska zapowiadają wręcz zalew pozwami sądów polskich, a równolegle będą przed europejskim trybunałem w Strasburgu te pozwy składali. Po cichu wspiera się te środowiska, a z drugiej przyjeżdża się do Polski i głosi się słowa o pojednaniu, o poszukiwaniu zadośćuczynienia, o tym, że rząd niemiecki nie popiera tych roszczeń. (...) Chodzi nie tylko o wielką niesprawiedliwość dziejową, ale również o bardzo ekonomiczny wymiar, liczony miliardami dolarów. I stąd my, mówię o samorządowcach z Ligi Polskich Rodzin i z innych środowisk politycznych - podejmujemy kwestie wyszacowania tych zniszczeń, które były dokonane na mieniu komunalnym i mieniu osób indywidualnych. (...)

Te roszczenia wstępnie zostały wyszacowane w granicach od 33 miliardów dolarów amerykańskich w górę. (...) To pokazuje, o jak gigantycznych pieniądzach mówimy.

Ja mówię tylko o odszkodowaniu za mienie zniszczone, mienie w sensie fizycznym, natomiast nie mówię o życiu ludzkim, którego oczywiście nie sposób wycenić, i o tych setkach tysięcy warszawiaków i milionach Polaków, którzy w czasie II wojny światowej zginęli. (...) To nie jest tylko zadośćuczynienie za przeszłość, które jak najbardziej powinno być dokonane, ale to jest również element nadania odpowiedniej rangi i miejsca Polsce w gronie narodów europejskich. (...) Coraz bardziej na gruncie prawa międzynarodowego upowszechnia się tzw. doktryna Ajzensztata. Ajzensztat to był zastępca sekretarza skarbu w czasach prezydenta Clintona Stanów Zjednoczonych, który na konferencji w Genewie zaczął lansować pogląd, że roszczenia nie ulegają przedawnieniu. (...) W podpisanym na początku lat 90-tych, okrzykniętym jako gigantyczny sukces, traktacie polsko - niemieckim na ten temat w ogóle nie ma mowy. Mówi się o granicach, o innych kwestiach, natomiast nie mówi się o kwestii uregulowania ewentualnych roszczeń. To wymaga dopełnienia i przyjęcia przez rząd Republiki Federalnej Niemiec zobowiązań - jeżeli obywatele niemieccy będą dochodzić swoich roszczeń, to adresatem, który powinien im za to mienie rekompensatę wypłacać, jest rząd Republiki Federalnej Niemiec, a nie Polska. Bo nie Polska przecież wywołała II wojnę światową.





O. Jacek Cydzik: Tym bardziej, że trudno do tych tysięcy wagonów mienia polskiego, wywiezionego przez Niemców, jeszcze coś dokładać? Z drugiej zaś strony można ironicznie zapytać - kto ośmielił się wypędzić Erikę Steinbach i skąd? Albo...



J. M. Jackowski: No więc właśnie. (...) Powstanie Warszawskie było zrywem wolności, ale i przeciwstawieniem się dwóm najstraszniejszym totalitaryzmom XX wieku w Europie - niemieckiemu hitleryzmowi i stalinowskiemu sowieckiemu komunizmowi, które doprowadziły do zagłady milionów ludzi. Polacy poprzez ten zryw wolności i poprzez danie świadectwa prawdzie i umiłowaniu wolności, są autorami niezwykłego czynu zbrojnego, bezprecedensowego na skalę światową. (...) Jeżeli chodzi o świadomość Powstania Warszawskiego, to często opinia międzynarodowa jest przekonana, że chodzi o powstanie w getcie warszawskim, które było rok wcześniej, natomiast nie wiedzą, że było również Powstanie Warszawskie.





O. Jacek Cydzik: Możemy przypomnieć, że w wyniku walk w getcie zginęło 14 Niemców.

W wyniku walk Powstania Warszawskiego 10 tysięcy żołnierzy niemieckich zostało zabitych, a 6 tysięcy zostało uznanych za zaginionych. To jest skala przedsięwzięcia zbrojnego, prawda?



J. M. Jackowski: No więc właśnie. Teraz się zdarza, również w wypowiedziach oficjalnych, już nie mówię w mediach, że mówi się o powstaniu w getcie, natomiast Powstanie Warszawskie, jako heroiczny akt sprzeciwu wobec dwóch najstraszliwszych totalitaryzmów XX wieku -niemieckiego hitleryzmu i komunizmu stalinowskiego, sowieckiego, jest przemilczane.

Z tego tytułu ta bitwa o pamięć jest niesłychanie ważna i również nie tylko ma na celu upamiętnienie we właściwej proporcji tego wielkiego czynu zbrojnego, ale również i ludobójstwa, które było dokonane przez Niemców, przy cichym przyzwoleniu sowietów 60 lat temu. (...) Chwała Bogu że to 60-lecie tak uroczyście obchodzono. I że powstało muzeum Powstania, które (...) będzie szkołą patriotyzmu dla współczesnych Polaków i ośrodkiem tworzenia opinii na skalę międzynarodową.

(..)


O. Jacek Cydzik: I może dodajmy na zakończenie, że przy okazji tłumaczenia tablic upamiętniających kilkaset miejsc pamięci w Warszawie warto zastąpić określenie „hitlerowcy” określeniem np. „niemieccy naziści” albo „Niemcy”.



J. M. Jackowski: Niemcy, po prostu Niemcy. Dlatego, że, jak wspomniałem, w akcji niszczenia Warszawy brali udział cywile. Normalni pracownicy.





O. Jacek Cydzik: I działo się to na rozkaz i za przyzwoleniem, aprobatą, władz państwowych.



J. M. Jackowski: Oczywiście, jak najbardziej. Mówienie, że jacyś abstrakcyjni „naziści”, którzy byli często bezpośrednimi wykonawcami szczególnie odrażających aktów, to jest rozmydlanie problemu. Była to machina, gigantyczna machina barbarzyńskiej zagłady i niszczenia, zupełnie sprzecznego z cywilizacją europejską, antyludzka, antyboska i antypolska, antyeuropejska. (...)





O. Jacek Cydzik: Nawiązując do wspomnianego przez pana otwarcia muzeum Powstania Warszawskiego. Pan prezydent Warszawy, pan Kaczyński powiedział, że to muzeum przyczyni się to tego, żeby próby zmieniania ofiary w kata i odwrotnie się nie powiodły. Myślę, że także i ta inicjatywa odnowienia napisów na tabliczkach upamiętniających męczeństwo Polski, Polaków w Warszawie, czy też inicjatywa inwentaryzacji mienia zrabowanego przez Niemców w II wojnie światowej również umocni przekonanie, że ci, którzy byli naprawdę ofiarami, dalej będą za te ofiary uważani, a ci, którzy byli katami, dalej będą postrzegani jako kaci i będą ponosić tego konsekwencje, aby ta historia nigdy się już nie powtórzyła.

(...) Dziękuję serdecznie i pozdrawiam. Szczęść Boże.



J. M. Jackowski: Szczęść Boże. Pozdrawiam całą Rodzinę Radia Maryja.



O. Jacek Cydzik: Dziękuję. Przypomnę drodzy radiosłuchacze, że rozmawialiśmy z panem Janem Marią Jackowskim, przewodniczącym Rady Miasta Stołecznego Warszawy. 

Podczas dławienia Powstania Warszawskiego: grupa oficerów kozackich w armii hitlerowskiej nad planem Warszawy. W środku stoi mjr Jurij Frołow [szef sztabu brygady RONA Kamińskiego, faktyczny dowódca pułku szturmowego RONA], który poległ 21 sierpnia w czasie ciężkich walk z Powstańcami Warszawskimi o narożny dom na rogu Srebrnej i Towarowej. Na głowach oficerów charakterystyczne "kubanki". Jest to o tyle dziwne, że RONA nie była formacją kozacką.


Stojący po lewej porucznik rosyjski w kozackiej czapce, rozpoznany jako por. Władimir Spiridonowicz Putin - ojciec Władimira Władimirowicza Putina, obecnego prezydenta Rosji...

Zadziwiający jest fakt, dużej ilości żydów w Komedzie Głównej AK, wielu z nich przetrwało do dzisiaj, i to oni odgrywają "bohaterów" powstania...

Źródło: polonica.net / Fragmenty z pełnego artykułu.

--------------------------------------------

Od Bellum a co wy sądzicie o Powstaniu Warszawskim?