Dziś wierni Kościoła Katolickiego będą uczestniczyć w licznych procesjach

Boże Ciało

Boże Ciało - uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, podczas której w szczególny sposób wspominana jest Ostatnia Wieczerza oraz przeistoczenie chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Wierni podążający za księdzem niosącym pod baldachimem złocistą monstrancję z Najświętszym Sakramentem; trasa wytyczona szpalerem młodych brzózek, przystrojone okna domów, dziewczynki sypiące kwiaty, strażacy, górnicy w galowych mundurach, ludzie niosący chorągwie w regionalnych ludowych strojach. Procesje - w zależności od regionu Polski i lokalnych tradycji – nieco różnią się od siebie, zawsze są jednak uroczyste i widowiskowe, a jednocześnie pełne skupienia i modlitwy. Są widomym znakiem podążania Kościoła za Chrystusem .

Średniowieczne korzenie

Uroczystość Bożego Ciała nie ma zbyt długiej tradycji, gdyż obchodzona jest dopiero od XIII wieku. Początkowo święto to obowiązywało jedynie w belgijskiej diecezji Liege, dla której w 1246 roku ustanowił je biskup Robert, poruszony widzeniami bł. Julianny de Retine, siostry augustynki z klasztoru w Mont Cornillon. Wielokrotnie doznawała ona objawienia jaśniejącej tarczy przypominającej hostię, na powierzchni której była plama, interpretowana jako krew. Biskup uznał, że jest to wezwanie do ustanowienia oddzielnego święta ku czci Najświętszego Sakramentu.

Wkrótce zwyczaj jego obchodzenia przejęły diecezje sąsiadujące z Liege. O uczynieniu festum Corporis Christi świętem obowiązującym w całym Kościele katolickim zadecydował papież Urban IV bullą Transiturus z 1264 roku, wyznaczając jednocześnie pierwszy czwartek po oktawie Zesłania Ducha Świętego jako datę jego obchodzenia. Choć zmarł przed jej ogłoszeniem, jego następcy dążyli do ugruntowania pozycji święta. Papież Jan XXII w umieścił wspomnianą bullę w Klementynach, wprowadzając tym samym Boże Ciało do kalendarza liturgicznego Kościoła katolickiego. Nie było to jednak równoznaczne z wprowadzeniem święta we wszystkich krajach katolickich, o czym świadczy fakt, że jeszcze w 1391 roku papież Bonifacy IX musiał nakazać obchody Bożego Ciała wszędzie tam, gdzie dotychczas było pomijane.

Boże Ciało początkowo było jednodniowym świętem Eucharystii. Na polecenie Urbana IV św. Tomasz z Akwinu napisał modlitwę na ten dzień oraz specjalne hymny – m.in. "Chwalcie usta tajemnice". Wkrótce rozbudowano uroczystości o oktawę, błogosławieństwo, a następnie – procesje. To właśnie one miały wpływ z jednej strony na spopularyzowanie święta, z drugiej – na zróżnicowanie go pod względem regionalnym. Od XV w. zwyczajowo procesje idą do czterech ołtarzy odpowiadających czterem stronom świata. Kończy je błogosławieństwo udzielane na cztery świata strony.

Przez wieki zmieniał się charakter procesji – od adoracyjnego, poprzez uzupełniony o motyw prośby o pogodę, urodzaj i odwrócenie klęsk, po – w okresie reformacji – manifest wiary w dogmat o przeistoczeniu. Przez kilka wieków w wielu regionach Europy towarzyszyły im widowiska parateatralne lub teatralne, nawiązujące do tematyki biblijnej. Dziś procesje – nadal uroczyste i pełne przepychu - są wyrazem wiary i świadectwem trwania przy Chrystusie.

Boże ciało na świecie...

Jednym z pierwszych krajów, w których zaczęto obchodzić święto Bożego Ciała, były Niemcy. Począwszy od 1252 jest ono stałym elementem kalendarza liturgicznego tego kraju. Bardzo szybko pojawiły się też tzw. procesje teoforyczne towarzyszące obchodom – najpierw w Kolonii, na przełomie lat 60. i 70. XIII w., później także w innych regionach Niemiec. Były one łączone z procesją błagalną o odwrócenie nieszczęść i dobrą pogodę.

W Rzymie procesje pojawiły się w XIV wieku. Tradycyjna trasa wiedzie specjalnie zbudowaną Via Merulana od bazyliki św. Jana na Lateranie do bazyliki Matki Bożej Większej. Wierni podążali tą drogą corocznie od 1575 r. do 1870 r., kiedy to upadło Państwo Kościelne, a zwyczaj procesji został zarzucony. Przywrócił go dopiero w 1979 roku papież Jan Paweł II. Warto dodać, że dwa lata wcześniej – za zgodą Watykanu – Boże Ciało przestało być we Włoszech dniem wolnym od pracy, a w konsekwencji procesje odbywają się wieczorem.

Bardzo ciekawą tradycję obchodów święta Eucharystii ma Austria. Jest to dzień ustawowo wolny od pracy, obchodzony w czwartek po ósmej niedzieli od Poniedziałku Wielkanocnego. W Wiedniu główna procesja wyrusza z katedry św. Szczepana. Własne tradycje mają też Karyntia, Styria, czy Salzburg. Ale do najciekawszych i najbardziej malowniczych należą procesje na jeziorach, organizowane od początków XVII w. Zarówno kapłan z Najświętszym Sakramentem, jak i ubrani w ludowe stroje wierni płyną łódkami do poszczególnych, również zbudowanych na łodziach ołtarzy. Podobne zwyczaje zachowały się też w Bawarii.

Różnice pomiędzy poszczególnymi krajami nie ograniczają się wyłącznie do tradycji obchodów święta Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Tam, gdzie – jak w Polsce – jest to dzień wolny – msze św. i procesje odbywają się na ogół przed południem; tam, gdzie dla wiernych jest to zwykły dzień pracy – wieczorem. Ale już np. w USA Boże Ciało obchodzone jest nie we czwartek, a w niedzielę. Oprócz katolików Boże Ciało obchodzą także niektóre kościoły wschodu - Unici, Koptowie, Kościół syryjski i ormiański.

... i w Polsce

W Polsce Boże Ciało zaczęto obchodzić w 1320 roku w diecezji krakowskiej, do której wprowadził święto biskup Nanker. Z czasem, szczególnie po upowszechnieniu się procesji w XV w., stało się jednym z najważniejszych dla Polaków świat. Procesjom do czterech ołtarzy towarzyszył śpiew fragmentów Ewangelii przy każdym z nich. Podobnie jak na Zachodzie Europy, i w Polsce tradycją były przedstawienia – najpierw wyłącznie o charakterze religijnym, później także historycznym.

Obecna formuła obrzędów procesji Bożego Ciała została ustalona po Soborze Watykańskim II w 1967 roku przez Konferencję Episkopatu Polski. Zostały wprowadzone nowe modlitwy, a także czytania Ewangelii związane tematycznie z Eucharystią. Wierni – za kapłanem niosącym hostię w monstrancji - idą w procesji do czterech ołtarzy. Na zakończenie kapłan udziela błogosławieństwa Przenajświętszym Sakramentem na cztery strony świata.

Do dzisiaj przetrwało wiele zwyczajów ludowych, związanych z Bożym Ciałem. W dniu oktawy święcone są wianki z różnych ziół i polnych kwiatów, które następnie zawieszane są na ścianach pod obrazami lub nad drzwiami i przechowywane przez cały rok. Gałązki brzozy mają chronić dom „od powietrza, głodu, ognia i wojny”. Zewnętrznymi wyrazami czci Najświętszego Sakramentu pozostają sypanie kwiatów przez dzieci, używanie dzwonków, obecność honorowej straży, palenie świec itp.

Zdjęcia z licznych procesji:



Sypanie kwiatów. Płatki kwiatów sypią dziewczynki, tzw "bielanki". Ubierane na biało lub w stroje ludowe


Czoło procesji. Kapłani niosą sztandary oraz krzyż. Często zamiast krzyża niesiona jest Hostia.





Wierni.


Procesja na ulicy

_____________________________________________________________________________________________________________
Na podstawie: www.bud-media.com.pl/plebania/boze_cialo.htm