SPIS SOBORÓW POWSZECHNYCH-postanowienia

Sobór Nicejski  (325 r.)

Sobór Konstantynopolitański  (381 r.)

Sobór Efeski (431 r.)

Sobór Chalcedoński (451 r.)

II Sobór Konstantynopolitański (553 r.)

III Sobór Konstantynopolitański (680 r.)

II Sobór Nicejski (787 r.)

IV Sobór Konstantynopolitański (869 r.)

I Sobór Laterański (1123 r.)

II Sobór Laterański (1139 r.)

III Sobór Laterański (1179 r.)

IV Sobór Laterański (1215 r.)

I Sobór Lyoński (1245 r.)

II Sobór Lyoński (1274 r.)

Sobór w Vienne (1311-12)

Sobór w Konstancji (1414-1418)

Sobór w Bazylei-Ferrarze-Florencji-Rzymie (1431-45)

V Sobór Laterański (1512-17)

Sobór Trydencki (1545-47, 1551-52, 1562-63)

I Sobór Watykański (1869-70)

II Sobór Watykański (1962-65)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

I Sobór Nicejski - pierwszy sobór powszechny biskupów chrześcijańskich, zwołany przez cesarza Konstantyna 20 maja 325, w Nicei (około 80 km od Konstantynopola) w celu uczczenia 20 rocznicy swojego panowania.

W celu uświetnienia obchodów rocznicy, Konstantyn I Wielki zaprosił do Nicei pod Konstantynopolem wszystkich chrześcijańskich biskupów Cesarstwa. Poprosił ich wtedy o ułożenie wyznania wiary, które mogłoby pomóc w rozstrzyganiu, czy ktoś jest chrześcijaninem czy nie. Cesarz potrzebował takiego aktu jako Pontifex Maximus, czyli zwierzchnik wszystkich religii i kultów w Cesarstwie. Do jego obowiązków należało dopilnowanie, aby wszystkie kulty sprawowane były zgodnie z prawem. Do tej pory Kościół nie czuł potrzeby ujednolicania wyznań wiary, które funkcjonowały w ramach rytu chrztu jako inicjacji chrześcijańskiej. Dotychczas bowiem każdy Kościół lokalny posiadał swój tekst.
Sobór potępił poglądy arian, jednak nie wymienił z imienia Ariusza ani arian, scharakteryzował tylko ich poglądy i wyłączył ze wspólnoty kościelnej.
Wśród teologów i historyków upowszechnił się pogląd, że sobór ten został zwołany z powodu kontrowersji ariańskiej, nie jest to jednak prawdą. Pogląd ten upowszechnił się na skutek stwierdzeń Ojców Soboru Konstantynopolitańskiego III, którzy stwierdzili w wyznaniu wiary tego soboru, że 318 Ojców Nicei zebrało się przeciwko szaleństwu Ariusza. Z czasem pogląd ten błędnie uznano za prawdę (zobacz arianizm).
Sobór trwał dwa miesiące i 12 dni. Według tradycji brało w nim udział 318 biskupów, a także cesarz. Na podstawie starożytnych dokumentów należy jednak przyjąć, że w soborze uczestniczyło od 250 do 300 biskupów. Liczba 318 jest symboliczna i nawiązuje do 318 sług Abrahama, z którymi ten pokonał wrogów (Rdz 14,14). Już Pseudo-Barnaba interpretował tę liczbę jako oznaczającą imię Jezusa (po grecku 18 = IH) oraz krzyż (greckie T = 300). W soborze uczestniczyli w większości Ojcowie ze Wschodu. Z Zachodu było tylko kilka osób: Hozjusz z Kordoby, dwaj prezbiterzy jako przedstawiciele biskupa Rzymu (samego biskupa nie było), biskup Cecylian z Kartaginy i trzej inni niezidentyfikowani biskupi.
Dokładnego przebiegu soboru nie można odtworzyć, ponieważ nie przechowały się protokoły i akta. Po soborze pozostał tylko jego wynik, to znaczy kanony i wyznanie wiary. Zachowały się także, w postaci szczątkowej, notatki jego uczestników, takich jak Atanazy Wielki (De decretis Nicaenae Synodi), oraz notatki historyków kościelnych: Vita Constantini Euzebiusza, Historia Kościoła Rufina oraz Sokratesa Scholastyka, który jednak pisał je dopiero wiek później, Sozomena, Teodoreta i Filostorgiusza.
Najprawdopodobniej soborowi przewodniczył sam Konstantyn lub Hozjusz z Kordoby, którego imię znajduje się zawsze pierwsze na wszystkich listach. Sobór podjął wiele decyzji, które zaważyły na dalszym rozwoju chrześcijaństwa.
Ostatecznie ujednolicono datę święcenia Wielkanocy, wyznaczając ją na niedzielę po żydowskim święcie Paschy (wcześniej niektóre grupy chrześcijan obchodziły Święto Zmartwychwstania dnia 14 Nisan kalendarza żydowskiego - czyli w dzień Paschy). Najważniejszym wynikiem soboru było wyznanie wiary, które jednoznacznie skierowane było przeciw interpretacji ariańskiej, wyznanie to oparte było na symbolu chrzcielnym używanym przez biskupa Euzebiusza z Cezarei w jego Kościele lokalnym. Początkowo nie było zgodności wśród biskupów, 17 z nich sprzeciwiło się. Po mediacjach Konstantyna podpisy pod ustaleniami soboru złożyli wszyscy biskupi poza dwoma Libijczykami zwolennikami Ariusza: Sekundusem z Ptolemaidy i Teonasem z Marmaryki, za co zapłacili zdjęciem z urzędu i wygnaniem.
Wyznanie wiary [edytuj]
Wierzymy w jednego Boga Ojca Wszechmogącego, Stworzyciela wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych. I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, zrodzonego z Ojca, jednorodzonego, to jest z istoty Ojca, Boga z Boga, Światłość ze Światłości, Boga prawdziwego z Boga prawdziwego, zrodzonego, a nie uczynionego, współistotnego Ojcu, przez którego wszystko się stało, co jest w niebie i co jest na ziemi, który dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił i przyjął ciało, stał się człowiekiem, cierpiał i zmartwychwstał trzeciego dnia, wstąpił do nieba, przyjdzie sądzić żywych i umarłych. I w Ducha Świętego. Tych, którzy mówią: «był kiedyś czas kiedy go nie było» lub «zanim się narodził nie był» lub «stał się z niczego» lub pochodzi z innej hipostazy, lub z innej substancji [niż Ojciec], lub, że Syn Boży jest zmienny i przeobrażalny, tych wszystkich powszechny i apostolski Kościół wyłącza.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Konstantynopolitański I, II sobór powszechny zwołany 381 w Konstantynopolu przez ces. Teodozjusza I Wielkiego; potępił arianizm, ustalił tekst Credo i naukę o bóstwie Ducha Świętego; przyznał biskupom konstantynopolitańskim pierwszeństwo po biskupach rzymskich.

Sobór ten rozwiązać miał przede wszystkim problem teologiczny herezji pneumatomachów (polegającej na uznawaniu Ducha świętego za istotę stworzoną). W wyniku dyskusji dotyczącej natury Ducha św. do artykułu Credo Nicejskiego: Wierzymy w Ducha Świętego, ojcowie soborowi dodali słowa: Pana i Ożywiciela, który od Ojca pochodzi, który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków. W ten sposób powstał ogłoszony na soborze Symbol (Credo), które nosi nazwę nicejsko-konstantynopolitańskiego i od VI wieku jest wypowiadane podczas mszy świętej.
Kanony soboru dotyczyły także kwestii jurysdykcyjnych: ustalono że biskup (patriarcha) Konstantynopola, a nie Aleksandrii ma posiadać prymat honorowy następujący po prymacie biskupa Rzymu.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Efeski – trzeci Sobór powszechny, zwołany w Efezie przez cesarza Teodozjusza II w 431, w celu zakończenia sporu wywołanego przez Nestoriusza dotyczącego natury (physis) i osoby (hypostasis) Jezusa.
Ichthys w ruinach starożytnego Efezu

Wśród ówczesnych teologów wytworzyły się dwa stronnictwa. Pierwsze, związane było z patriarchą Konstantynopola Nestoriuszem, za którym stał dwór cesarski i większość kleru. Drugiemu stronnictwu przewodził patriarcha Aleksandrii Cyryl, którego popierali przede wszystkim mnisi. Spór zaognił się gdy Nestoriusz zabronił używania tytułu Theotokos (Boża Rodzicielka) w stosunku do Maryi. Skutkiem tego Cyryl zwołał synod w Aleksandrii, który potępił Nestoriusza i wystosował do niego list.
Przychylny Nestoriuszowi cesarz Teodozjusz zwołał Sobór Powszechny. Nie czekając na wszystkich biskupów 22 czerwca 431 Cyryl otworzył sobór i tego samego dnia ogłoszono dogmat o Bożym macierzyństwie Maryi oraz zdegradowano Nestoriusza. Takie postępowanie Cyryla zirytowało spóźnionych biskupów, oraz tych którzy popierali Nestoriusza. Czterdziestu pięciu z nich, pod przewodnictwem biskupa Jana z Antiochii otworzyło ponownie Sobór (tzw. Antysobór lub Mały Sobór) i wydało postanowienia przeciwne oraz ekskomunikowało swoich adwersarzy. Postawieni przed faktem dokonanym 11 lipca 431 do Efezu przybyli legaci biskupa Rzymu, którzy zgodnie z wolą Celestyna I poparli Cyryla składając podpisy pod postanowieniami Soboru, który on otworzył.
Sobór zamknięto we wrześniu, ale jego zamknięcie nie zakończyło dyskusji. Schizma trwała jeszcze dwa lata. Żadna ze stron nie chciała ustąpić uciekając się do przeróżnych sposobów i metod (nie zawsze bez zarzutu) utwierdzenia swoich racji oraz zjednania swemu stronnictwu Teodozjusza II. Dzięki mediacjom greckiego biskupa Akacjusza z Beroe i syryjskiego biskupa Pawła z Emezy udało się pogodzić zwaśnione strony. Ostatecznie w 433 cesarz Teodozjusz II zatwierdził postanowienia Soboru otwartego przez Cyryla z Aleksandrii uznając go Soborem Powszechnym. Cyryl podpisał wyznanie wiary ułożone przez Jana z Antiochii, a Nestoriusz skazany został na wygnanie z Konstantynopola.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór chalcedoński - czwarty sobór powszechny biskupów chrześcijańskich, który odbywał się w dniach 8-31 października 451 roku w kościele św. Eufemii w Chalcedonie (mieście zwanym obecnie Kadi-Koy, położonym w Turcji). Został zwołany przez cesarza Marcjana i zatwierdzony przez papieża Leona I Wielkiego listem do tegoż cesarza.

Sobór uzgodnił wiarę dotyczącą istnienia dwóch natur w Chrystusie, boskiej i ludzkiej, z wiarą w to, że jednocześnie jest On jedną Osobą - unia osobowa. Był to najliczniejszy sobór starożytności. Źródła podają, że ojców soborowych mogło być od 360 do 600 (prawie wszyscy ze Wschodu oraz legaci papiescy). Z cesarskiego punktu widzenia podstawowym celem soboru było zaprowadzenie jednej wiary w cesarstwie i przezwyciężenie istniejących kontrowersji. Z punktu widzenia ojców soborowych pierwszym zadaniem zgromadzenia było naprawienie szkód wyrządzonych przez pseudo-sobór zwołany w Efezie w 449 r. (tzw. rozbój efeski albo sobór zbójecki). Potępiono więc ustalenia zgromadzenia z 449 r. oraz pozbawiono urzędu i skazano na zesłanie Dioskura, patriarchę Aleksandrii, który mu przewodniczył. Uczestniczący w soborze komisarze cesarscy zalecali uchwalenie takiego dokumentu doktrynalnego, który rozstrzygałby wszystkie spory i wprowadzał pokój w Kościele i w cesarstwie. Biskupi, ojcowie soborowi nie popierali tej myśli, twierdząc, że wystarczają dotychczasowe wyznania wiary są wystarczające. Ojcowie soborowi powoływali się na zakaz podjęty przez Sobór Efeski co do uchwalania jakiejkolwiek nowej formuły wiary.
Uzgodniono w końcu Definicję, która przybrała następującą postać:

1) na wstępie potwierdzono uroczyście poprzednie Symbole wiary (nicejski i konstantynopolski);

2) następnie przyjęto jako obowiązujące dwa Listy Cyryla Aleksandryjskiego i liście papieża Leona I do Flawiana (Tomus ad Flavianum). Zaakceptowano te pierwsze jako rozprawiające się z nestorianizmem i przekazujące właściwą interpretację wyznania wiary, a ten ostatni jako potępiający Eutychesa i potwierdzający autentyczną wiarę. Odczytane pisma Cyryla i Leona zostały przyjęte aklamacją: To jest wiara Ojców. To jest wiara Apostołów. My wszyscy wierzymy w ten sposób. My, ortodoksi, wierzymy w ten sposób. Anatema każdemu, kto w ten sposób nie wierzy. Piotr wypowiedział przez Leona te rzeczy. Apostołowie nauczali w ten sposób. Leon pouczył zgodnie z pobożnością i z prawdą. Tak samo nauczał Cyryl. Wieczna pamięć Cyrylowi. Leon i Cyryl przekazali te same pouczenia. Anatema każdemu, kto w ten sposób nie wierzy. Taka jest prawdziwa wiara. My prawowierni wyznawcy trwamy w tych przekonaniach.

3) przyjęto formułę chrystologiczną następującej treści: Idąc za świętymi Ojcami wszyscy jednogłośnie uczymy wyznawać, że jest jeden i ten sam Syn, Pan nasz Jezus Chrystus, doskonały w Bóstwie i doskonały w człowieczeństwie, prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek, złożony z rozumnej duszy i ciała, współistotny Ojcu co do Bóstwa, współistotny nam co do człowieczeństwa,"we wszystkim nam podobny oprócz grzechu"(Hbr 4, 15). Przed wiekami z Ojca zrodzony jako Bóg, w ostatnich zaś czasach dla nas i dla naszego zbawienia narodził się jako człowiek z Maryi Dziewicy, Bożej Rodzicielki; jednego i tego samego Chrystusa Pana, Syna Jednorodzonego należy wyznawać w dwóch naturach, bez zmieszania, bez zmiany, bez rozdzielania i rozłączania. Nigdy nie zanikły różnice natur przez ich zjednoczenie, ale została zachowana właściwość obu, tworzących jedną osobę i jedną hipostazę. Nie można Go dzielić na dwie osoby ani ich w Nim rozróżniać, ponieważ jest jeden i ten sam Syn jednorodzony, Słowo Boże, Pan Jezus Chrystus, jak przedtem prorocy nauczali o Nim, jak sam Jezus Chrystus o tym nas pouczył i jak nam przekazał Symbol Ojców (BF VI,8).
Z treści orzeczenia chalcedońskiego widać troskę Ojców o zachowanie jedności osobowego bytu Jezusa Chrystusa, ale także wysiłek podkreślenia w Chrystusie dwóch odrębnych wymiarów, boskiego i ludzkiego. Dla uwydatnienia tych treści sobór używa wielu zwrotów znanych z wcześniejszych dokumentów.
Ponadto sobór ogłosił 30 kanonów dotyczących spraw dyscyplinarnych, między innymi ogłosił Jerozolimę piątym patriarchatem. 28 kanon dotyczący szczególnej godności i uprawnień biskupich stolicy w Konstantynopolu nie został zaakceptowany przez papieża, gdyż uchwalono go pod nieobecność legatów papieskich i - jak uważa Kościół Zachodni - na podstawie zasady politycznej a nie teologicznej.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór konstantynopolitański II - zwołany w 553 przez cesarza Bizancjum Justyniana (527-565) w celu osiągnięcia jedności z monofizytami, którzy przeważali na znacznym obszarze Syrii, Etiopii i Egiptu.

Cesarz, pragnąc zjednoczyć Cesarstwo wokół idei "jedno cesarstwo - jedna religia", dążył do przywrócenia do jedności kościelnej monofizytów. Cel ten chciał osiągnąć poprzez reinterpretację lub rewizję stwierdzeń dogmatycznych przyjętych przez sobór chalcedoński w taki sposób, aby definicje dogmatyczne soboru w Chalcedonie stały się możliwe do przyjęcia dla monofizytów. W tym celu w 544 roku potępił tak zwane Trzy Rozdziały, czyli pisma trzech teologów antiocheńskiej szkoły teologicznej - Ibassa z Edessy, Teodoreta z Cyru i Teodora z Mopsuestii, którzy swoim nauczaniem przygotowali grunt pod orzeczenia dogmatyczne soboru chalcedońskiego.
Chcąc nadać powagi swoim postanowieniom, cesarz skłonił papieża Wigiliusza do wydania w 548 roku tak zwanego Wyroku-Iudicatum, potępiającego Trzy Rozdziały. Warto dodać, że miasto Rzym znajdowało się wtedy pod panowaniem Bizancjum. Wywołało to powszechne oburzenie w Kościołach na Zachodzie, więc wkrótce papież wycofał swoje poparcie dla Iudicatum. W tej sytuacji cesarz Justynian doszedł do wniosku, iż jedyną instytucją mającą wystarczający autorytet, aby przeforsować jego polityczno-religijne plany, jest sobór powszechny.
Sobór zwołany przez cesarza zebrał się w Konstantynopolu 3 maja 553 roku. Zgromadził 166 ojców wybranych przez cesarza, w tym 18 z Zachodu. Potępiono na nim Trzy Rozdziały, Orygenesa ( w tym teorię preegzystencji dusz[1]) oraz papieża Wigiliusza (ale nie Kościół Rzymski). Cesarz nakazał skreślić jego imię z wykazu papieży. Papież Wigilusz, mimo iż przebywał w tym czasie w Konstantynopolu, nie stawił się na znak protestu na wezwanie ojców soborowych, jednakże w grudniu 553 roku cesarz zmusił go do podpisania akt soboru i dopiero wtedy pozwolił wrócić do Italii. Sobór ten, mimo że jest uznawany przez większość wyznań chrześcijańskich, nie cieszy się wielkim autorytetem, historycy Kościoła mówią o nim z zakłopotaniem.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór konstantynopolitański III (680 – 681) – sobór powszechny biskupów chrześcijańskich stawiający sobie za cel rozwiązanie sporu, który narósł wokół nauki zwanej monoteletyzmem a sformułowanej w I poł. VII wieku przez patriarchę konstantynopolitańskiego Sergiusza, popieranego przez cesarza bizantyjskiego Herakliusza. Obaj dygnitarze pragnęli pojednać monoteletów z oficjalna doktryną religijną Cesarstwa Bizantyjskiego. Monoteletyzm uznawał istnienie w Jezusie dwóch natur - boskiej i ludzkiej, lecz podkreślał istnienie jednej woli i działania.

Sobór został zwołany przez cesarza Konstantyna IV na 7 października 680 roku. W obradach brało udział początkowo 100, a później 174 biskupów. Naukę o dwóch wolach i działaniach w Jezusie a zarazem potępienie poprzedniej doktryny, która przez pewien czas była uznawana za oficjalną w Cesarstwie, sformułowano w 681 roku. Papież Agaton wysłał delegację swoją jak i synodu rzymskiego. Wbrew prośbom patriarchy Konstantynopola nie oszczędzono pamięci twórców i propagatorów monoteletyzmu (patriarchy Sergiusza, jego następców Pyrrusa I, Pawła II i Piotra, patriarchy Aleksandrii Kyrosa oraz zmarłego w 638 roku papieża Honoriusza I). Papież Honoriusz I, który przez nieopatrzność uznał doktrynę w jednym ze swoich listów napisał: "Dlatego my także wyznajemy również jedną wolę w Chrystusie".
Tymczasem, w Rzymie, podczas obrad soboru, zmarł papież Agaton. Jego następca papież Leon II przyjął w 683 roku uchwały z Konstantynopola i potępił monoteletyzm. Ustalenia uznał także następca Konstantyna IV, Justynian II. Krótką restaurację potępionej nauki przyniosło panowanie imperatora Filipikosa (711-713), który nakazał zwołać synod rehabilitujący patriarchę Sergiusza oraz okładający klątwą sobór konstantynopolitański III. Po śmierci władcy ponownie uznano soborowe uchwały

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór sub Trullo - tak zwany piąto-szósty (Quinisext/Penthekte) sobór powszechny, zwołany w latach 691 - 692 Konstantynopolu przez cesarza Justyniana II.

Na sobór przybyło 215 biskupów Kościoła Wschodniego. Jedynym obecnym na soborze biskupem Kościoła Zachodniego był Bazyli z Gortyny, który sam nadał sobie tytuł legata papieskiego. Z tego też powodu Kościół katolicki nigdy nie uznał tego soboru za powszechny.
Sobór uchwalił 102 dekrety o charakterze administracyjno-dyscyplinarnym. Zajęto się głównie sprawami świętowania Wielkanocy.
Sobór zajął się także sprawą celibatu. Uchwalono, że diakoni i księża do stopnia biskupa są zwolnieni z celibatu, zaś każdy duchowny który z powodu święceń porzuca swoją żonę podlega ekskomunice.
Uchwały soboru potępił papież Sergiusz I i odmówił ich podpisania. W odpowiedzi cesarz wysłał armię na Rzym w celu uwięzienia papieża. Nie doszło jednak do aresztowania, w obronie papieża stanął lud Rzymu oraz wojsko; wysłannicy cesarscy zostali wypędzeni.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Nicejski II (787) - sobór powszechny biskupów chrześcijańskich zainaugurowany w Konstantynopolu, przeniesiony do Nicei i tam obradujący od 28 września do 23 października 787 roku. Na soborze uchwalono 22 kanony dyscyplinarne.

W soborze brało udział 335 biskupów (tylko 14 z Zachodu) pod nominalnym przewodnictwem legatów papieskich, a faktycznie patriarchy Tarazjusza. Cesarzową Irenę i jej syna reprezentowali urzędnicy. Nieobecni byli patriarchowie Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy znajdujący się pod panowaniem islamskim.
Głównym celem soboru było zakończenie kontrowersji ikonoklastycznej. Po pewnych wahaniach dopuszczono biskupów opowiadających się za ikonoklazmem, ale większość postanowiła złożyć z katedr biskupów organizujących w przeszłości prześladowania zwolenników czci obrazów. Ikonoklazm został potępiony jako herezja. Cześć ikon (pokłony, palenie świec i kadzidła) uznano za naukę prawowierną. Podkreślono jednak, że kult obrazów odnosi się do osoby przedstawionej na obrazie, a nie do samego obrazu. Ustalono także zasady tworzenia ikon, wykluczające dowolność i zezwalające na pisanie obrazów tylko duchownym. Postacie na ikonach powinny mieć duże szerokie oczy, całe ciało osłonięte odzieniem - jedynie odsłonięte twarze i czasem dłonie, figury miał okalać czarny kontur, karnacja postaci winna być ciemna, święci mieli posiadać długie brody, schematycznie zarysowane szaty nie powinny uwidaczniać kośćca, powinien być stosowany umowny światłocień.
Aby więcej nie pojawiały się kontrowersje związane z ikonografią dostosowano biblijny dekalog do zmienionych zasad postnicejskiego Kościoła. Usunięto drugie przykazanie zakazujące kultu obrazów i posągów, a dziesiąte stanowiące integralną całość rozdzielono na dwa by zachować formę dekalogu. Zezwolono nie tylko na kult obrazów ale także na kult relikwii, na co nie zezwalał jeszcze sobór w Elwirze z roku 306. Zapis biblijnego dekalogu znajduje się w 20 rozdziale Księgi Wyjścia (inaczej zwaną Drugą Mojżeszową)


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Konstantynopolitański IV- sobór biskupów chrześcijańskich, zwołany na przełomie 869 i 870 roku w Konstantynopolu przez cesarza Bazylego I Macedończyka.

Sobór, odbywający się za zgodą papieża Hadriana II, zajął się rozsądzeniem sporu między papieżem a patriarchą Konstantynopola Focjuszem. Focjusz został potępiony, pozbawiony godności patriarszej. Uważany jest przez Kościół katolicki za ósmy Sobór Powszechny, dla prawosławnych ma charakter soboru lokalnego.
Na przełomie 879 i 880 roku sobór zebrał się ponownie. Zrehabilitowano na nim Focjusza. Druga sesja soboru została początkowo uznana za powszechną przez Kościół katolicki i prawosławie, jednak w XI wieku na skutek schizmy wschodniej, Kościół katolicki powrócił do opinii o błędach Focjusza.
Przez wielu historyków i teologów katolickich Sobór Konstantynopolitański IV nie jest uważany za powszechny.



----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór w Sutri, czasami zwany też synodem w Sutri, został zwołany przez Grzegorza VI na żądanie niemieckiego króla Henryka III 20 grudnia 1046 roku. Bezpośrednią przyczyną zwołania soboru przez Henryka była walka o urząd papieski pomiędzy Benedyktem IX i Grzegorzem VI.
Nie jest uznawany przez Kościół katolicki za sobór powszechny.
Decyzje soboru przebiegały pod dyktando Henryka. Sobór potępił symonię, jakiej dopuścił się podczas swego wyboru Grzegorz VI i zdetronizował go 24 grudnia, dzień później wybierając na nowego papieża wskazanego przez Henryka Klemensa II. Zaraz po swoim wyborze Klemens koronował Henryka III na cesarza.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Laterański I (1123) - sobór powszechny kościoła katolickiego zwołany przez papieża Kaliksta II. Był to pierwszy sobór kościoła katolickiego, na którym nie było przedstawicieli kościołów wschodnich. Według rachuby katolickiej był IX soborem powszechnym.
Rozpoczął się 18 marca i trwał do 6 kwietnia 1123 roku. W jego obradach uczestniczyło około 300 biskupów, opatów i innych reprezentantów kleru.

Sobór ten uchwalił dwadzieścia dwa kanony reformy Kościoła dotyczące m.in. konkubinatu duchownych, symonii, wyboru biskupów, podporządkowania zakonników oraz wiernych opiece lokalnych biskupów. Wprowadził również zakaz zawierania małżeństw przez księży, mnichów, diakonów i subdiakonów, a także potwierdził postanowienia konkordatu wormackiego.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Laterański II - sobór powszechny kościoła katolickiego, który został zwołany przez papieża Innocentego II w kwietniu 1139 r. Według rachuby rzymskokatolickiej był X soborem powszechnym.

Pierwszym jego działaniem była likwidacja skutków schizmy do jakiej doszło za życia antypapieża Anakleta II. Wszystkie konsekracje przez niego dokonane uznano za nieważne, usunięto z urzędów kościelnych mianowanych przez niego duchownych. Ogłoszono ekskomunikę króla Sycylii Rogera II. Potępiono i wygnano z Włoch Arnolda z Brescii. Postanowienia tego soboru można potraktować jako pierwszą w historii Europy międzynarodową konwencję o zasadach prowadzenia wojny. Chrześcijanie wyrzekli się stosowania kuszy w walkach pomiędzy sobą.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Laterański III - sobór powszechny kościoła katolickiego, zwołany przez papieża Aleksandra III w marcu 1179. Udział w nim wzięło 302 biskupów. Według rachuby rzymskokatolickiej był XI soborem powszechnym.

Sobór został zwołany wkrótce po zwycięstwie papieża w sporze z Fryderykiem Barbarossą i jednym z jego celów było unieważnienie wszystkich decyzji antypapieży. W czasie trzech sesji (5, 14 i 19 marca) dyskutowano o waldensach oraz ustalono normy obyczajowe dla księży. Podjęto decyzję o ekskomunikowaniu katarów i ich protektorów.
Najważniejszym ustaleniem III Soboru Laterańskiego było wprowadzenie nowych zasad wyboru papieża. Przyjęto, że dla ważnego wyboru papieża potrzebna jest większość dwóch trzecich kardynalskich głosów, co miało zapobiec ogłaszaniu antypapieży oraz uniezależniało elekcję od cesarza, niższego kleru i ludu rzymskiego - przyjęty mechanizm przypominał konklawe, termin ten został jednak użyty dopiero przez Grzegorza X niemal sto lat później.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Laterański IV - sobór powszechny kościoła katolickiego, który miał miejsce w 1215 r. w Lateranie.
Papież Innocenty III w 1213 r. wydał oficjalną zapowiedź soboru, w której ogólnie przedstawił sprawy, którymi sobór miałby się zająć. Były to: odzyskanie Ziemi Świętej, reforma powszechna Kościoła, wykorzenienie herezji i ogólne dobro chrześcijan.

Na obrady soborowe zjechali biskupi, opaci, przedstawiciele kapituł katedralnych i wielcy mistrzowie zakonów. Uroczyste rozpoczęcie odbyło się 1 listopada 1215 r. Sobór odbył 3 posiedzenia w dniach 11, 20, 30 listopada. Uchwalił przeszło 70 dekretów, z czego 59 weszło do zbioru Prawa Kościelnego. Owocem soboru były następujące ustalenia:

·    Krucjata – ogłoszono obowiązek jej zwołania, na jej cele uchwalono podatek pobierany przez 3 lata.

·    Kwestia natury teologiczno-dogmatycznej – Chrystus jest obecny w Eucharystii realnie pod postacią               
        chleba i wina przez przeistoczenie (transsubstancjacja).
·    Potępił Waldensów i Katarów.

·    Uściślił przepisy o inkwizycji kościelnej i zobowiązał władze świeckie do zwalczania herezji.

·    Kwestia sakramentu pokuty – szafarz (spowiednik) za wyjawnienie wyznanego grzechu miał być
        usunięty z urzędu i odbywać pokutę do końca swoich dni w klasztorze.

·    Kwestia sakramentu małżeństwa – nakazał głoszenie zapowiedzi przedślubnych i zabronił małżeństw
        tajnych.

·    Zobowiązanie wiernych do spowiadania się przynajmniej raz w roku.

·    Sprawa kultu relikwii – komu powinno się oddawać cześć, ma być ustalone przez Kościół.

·    Określenie obowiązków biskupów: (wizytowanie diecezji, zwoływanie synodów, nadawanie beneficjów
        kościelnych, kaznodziejstwo, kształcenie księży – przy każdej katedrze powinny być szkoły katedralne,
        obowiązkowe kazania, wolne i kanoniczne wybory biskupów).
·    Żydzi i muzułmanie, mieszkający wśród chrześcijan, zobowiązani zostali do noszenia wyróżniających ich
        oznak (żółte naszywki i żółte czapki).


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Lyoński I - XIII sobór powszechny Kościoła katolickiego zwołany przez papieża Innocentego IV do Lyonu. Trwał od 26 czerwca 1245r. do 17 lipca 1245 roku.

Na sobór przybyło ok. 150 biskupów i wielu innych wyższych duchownych. Ich liczba była więc niewielka, a przyczyny tego należy szukać w najeździe mongolskim i trwającej wobec tego w Europie wojny z ordami Batu-chana. Szczególnie niewiele wyższego kleru zjawiło się natomiast z samego Cesarstwa niemieckiego, co jest zrozumiałe, gdyż jedną z przyczyn zwołania soboru był konflikt pomiędzy papiestwem a cesarzem Fryderykiem II, ciągnący się od pontyfikatu Grzegorza IX. Rosnące zapędy cesarza na sprawowanie całości władzy świeckiej i częściowe podporządkowanie sobie Kościoła oraz postać i ambicje papieża Innocentego IV, dążącego z kolei do sprawowania powszechnej władzy przez biskupa Rzymu, doprowadziły do ostatecznej konfrontacji. Sobór ten zdetronizował Fryderyka II jako króla niemieckiego i cesarza rzymskiego, co okazało się decyzją trwałą i skuteczniejszą od ekskomuniki. Cesarza, który miał się zjawić na posiedzeniu soboru jako oskarżony, reprezentował jego sędzia dworski, Tadeusz z Suessa. Sobór ów zatwierdził również kościelne prawo procesowe, opracowane przez papieża oraz zajął się problemem Mongołów w Europie. Następstwem tego, było wysłanie rok później, pierwszej europejskiej delegacji do chana mongolskiego, Batu-chana. Zwrócono także baczną uwagę i omówiono problemy moralne we wnętrzu Kościoła, głównie odnoszące się do duchowieństwa, co miało swój oddźwięk w uchwalonych konstytucjach. Ogłoszono także nową krucjatę przeciwko Turkom Seldżuckim, która spotkała się z odezwą Ludwika IX Świętego i przeszła do historii jako VI krucjata (bądź VII, zależnie od tego, czy za pełnoprawną krucjatę uzna się tą prowadzoną przez Fryderyka II w latach 1227-1229).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Lyoński II - XIV sobór powszechny Kościoła Katolickiego zwołany przez papieża Grzegorza X do Lyonu, podobnie jak to miało miejsce z poprzednim soborem - Soborem Lyońskim I toczącym obrady za pontyfikatu Innocentego IV. Obrady rozpoczął 7 maja 1274 roku. Przybyło na niego ok 560 opatów i biskupów. Jednymi z zaproszonych byli także święty Bonawentura i święty Tomasz z Akwinu, który niestety nie dotarł na miejsce, gdyż zmarł w drodze do Lyonu.

Sobór obradował głównie nad problemem ponownego złączenia Kościoła Zachodniego z Wschodnim i podpisania między nimi unii. Dążył do niej zarówno papież Grzegorz X jak i Michał VIII Paleolog. Ten ostatni czynił to jednak jedynie z pobudek czysto politycznych. Karol I Andegaweński bowiem, ówczesny król Sycylii, Neapolu, Andegawenii i kilku innych państw oraz krain czynił wszelkie starania do odbudowy Imperium Romanum. Naturalnie jednym z kroków urzeczywistniających ten cel było podporządkowanie sobie Bizancjum, przy czym najlepszym rozwiązaniem dla Karola I było przywrócenie na miejscu dziedzictwa Paleologów Cesarstwa Łacińskiego. Zawarcie unii uchroniłoby więc cesarza przed ewentualnym, acz coraz bardziej realnym, atakiem. Kościół katolicki ze swej strony, za warunki unii postawił zaakceptowanie formuły filioque („Duch Święty pochodzi odwiecznie od Ojca i od Syna nie jako od dwóch odrębnych początków, ale jako od jednego początku (tamquam ex uno principio”)) oraz ważności siedmiu sakramentów. Michał VIII, reprezentowany w Lyonie przez eks-patriarchę Konstantynopola i prałata, zgodził się na te warunki oraz przyjął doktrynę o supremacji Stolicy Apostolskiej. Zawarto w ten sposób trwającą zaledwie siedem lat Unię Lyońską. Ponadto na soborze przeprowadzono reformę Kościoła Rzymskiego, kasując m.in. wiele nowopowstałych zakonów.

Ogłoszono także nową krucjatę. Na jej potrzeby zarządzono specjalną dziesięcinę z każdej parafii. Nie doczekała się ona jednak wcielenia w życie(odzew na nią był znikomy).

Potwierdzono także istnienie czyśćca i naukę o nim, którą zaakceptował i w którą wyznał wiarę Michał VIII Paleolog. W czyśćcu miały się znaleźć dusze, które nie zdążyły zadośćuczynić za popełnione grzechy. Potwierdzono znaczenie modlitwy za zmarłych i moc odpustów. Karę piekła miały odbywać osoby, które zmarły w stanie grzechu ciężkiego bądź pierworodnego, ale z zastrzeżeniem, że kary w piekle były różne. "Do złagodzenia tego rodzaju kar (tzn. czyśćcowych) dopomaga wstawiennictwo wiernych żyjących, a mianowicie ofiary Mszy św., modlitwy, jałmużny i inne akty pobożności, które zgodnie z postanowieniami Kościoła jedni wierni zwykli ofiarować za innych wiernych... Dusze zaś tych, którzy umierają bądź w grzechu śmiertelnym, bądź z samym tylko grzechem pierworodnym, natychmiast zstępują do piekła, gdzie jednak nierównym podlegają karom." Nauka owa, z pewnymi zmianami funkcjonuje w Kościele Katolickim do dzisiaj.

Niezwykle ważne jest także ostateczne przyjęcie i usankcjonowanie zasady konklawe przy wyborze każdego kolejnego papieża. Próbowano ją wprowadzić już na Soborze Laterańskim III zwołanym przez papieża Aleksandra III. Odtąd ostatecznie wybór nowego papieża zapadła na zgromadzeniu kardynałów elektorów, którzy zbierali się po śmierci głowy Kościoła. Wybór miał być dokonany większością 2\3 głosów, a kandydat nie musiał pochodzić z grona elektorów. Papieżem mógł więc w zasadzie zostać każdy katolik (do XVI wieku wiele osób świeckich zostawało papieżami np. Leon X).

Sobór, mimo niezrealizowania ogłoszonych na nami, w zamierzeniach głównych konstytucji i uchwał jest niezwykle ważny z punktu widzenia historii i rozwoju Kościoła Rzymskiego. Dał ostateczne wskazówki co do wyboru głowy Kościoła Katolickiego; powstrzymał napływ nowych zakonów i zgromadzeń, które powstawały na fali ogólnej acz nierzadko powierzchownej i płytkiej fascynacji życiem kontemplacyjnym i ascetycznym. Postawiono więc wyraźnie na jakość i skuteczność życia w zgromadzeniu, odrzucając wspólnoty nie potrafiące przyciągnąć nowicjuszy i te o wątpliwych regułach. Sobór starał się także porozumieć i przywrócić stosunki ekumeniczne z Ortodoksyjnym Kościołem Katolickim, z którym łączność została zerwana ponad 200 lat wcześniej (patrz: unia florencka). Czynił to jednak z pozycji strony silniejszej, wiec nie może być on nazwany ekumenicznym w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Wyznaczył on trwały kierunek postępowania Kościoła na następne dekady i stulecia.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór w Vienne - sobór zwołany przez papieża Klemensa V w latach 1311-1312 w Vienne. Najważniejszą decyzją soboru było potępienie zakonu templariuszy.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór w Pizie - sobór powszechny biskupów chrześcijańskich zwołany przez 23 kardynałów obu obediencji w 1409 r. w celu przywrócenia jedności chrześcijaństwa i zakończenia ponad 30. letniego okresu Wielkiej Schizmy. Nie został zwołany przez papieża, i dlatego nie jest uznawany przez Kościół katolicki.
Wcześniejsze próby rozwiązania sporu między papieżem Grzegorzem XII a antypapieżem Benedyktem XIII na drodze jednoczesnej rezygnacji obu z nich albo zawarcia jakiegoś kompromisu, nie doszły do skutku. Do Pizy zjechało ponad 300 biskupów i opatów, przedstawiciele 100 kapituł katedralnych i 13 uniwersytetów. Sobór wytoczył proces obu papieżom, uznał ich za niegodnych tiary, za wrogów jedności kościelnej i zdetronizował jako heretyków. 26 czerwca 1409 r. nowym papieżem wybrany został kardynał Piotr Philargi jako Aleksander V. Wkrótce okazało się, że sobór w Pizie nie tylko nie zdołał przywrócić jedności w Kościele, ale przyczynił się do pogłębienia schizmy. Okazało się bowiem, że żaden z odwołanych papieży nie zrezygnował ze swoich uprawnień, a do walki o władzę papieską dołączył trzeci papież. Dopiero na soborze w Konstancji (1414-1418) miano przezwyciężyć schizmę.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Sobór w Konstancji

Było to do XX w. największe w historii zgromadzenie międzynarodowe. Celem soboru było przywrócenie jedności papiestwa (zlikwidowanie Wielkiej Schizmy Zachodniej) oraz reforma Kościoła.

W momencie zwołania Soboru w 1414 r. aż trzech 'papieży' uważało się za prawowitych: Benedykt XIII, (papież awinioński; zob. Niewola Awiniońska), Grzegorz XII (papież rzymski) i Jan XXIII (wybrany podczas soboru w Pizie, który głosił wyższość władzy soboru nad władzą papieża, tzw. koncyliaryzm).

Ojcowie Soboru w Konstancji zasugerowali wszystkich trzem papieżom abdykację. Ostatecznie 11 listopada 1415 r. wybrano Marcina V kończący tym samym schizmę.

Sobór obradował jednak dalej rozważając kwestie doktrynalne związane m.in. z nauczaniem Jana Wiklifa i Jana Husa. Ten ostatni obecny na soborze, mimo listu żelaznego od cesarza Zygmunta Luksemburskiego, został przez sobór potępiony, skazany i spalony. Egzekucja odbyła się 6 lipca 1415 r.

Sobór podjął też reformę Kościoła uchwalając 5 dekretów w duchu koncyliarystycznym - zgodnie z nimi to sobór właśnie, a nie papież, miał stanowić najwyższy autorytet w Kościele.

Na soborze w Konstancji obecna też była delegacja polska, na czele z abp gnieźnieńskim Mikołajem Trąbą, który tam właśnie mianowany został pierwszym prymasem Polski.

W odpowiedzi na fałszywe oskarżenia krzyżaków o to, iż Polacy bronią pogan i sprzymierzają się z nimi przeciw chrześcijanom, ze znakomitą przemową wystąpił profesor Uniwersytetu Krakowskiego i jego ówczesny rektor, Paweł Włodkowic. Potępił on doktrynę nawracania pogan mieczem i przedstawił koncepcję tolerancji i możliwości pokojowej współpracy chrześcijan i pogan.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór w Sienie - sobór powszechny Kościoła Katolickiego, który miał miejsce w latach 1423 - 1424 w Sienie.

Sobór ten cechował się nierozstrzygnięciem kwestii podniesionych przez ruch pojednawczy, który próbował przeprowadzić reformy w Kościele. W Kościele rzymskokatolickim sobór ten nie jest już uznawany jako oficjalny ekumeniczny sobór biskupi, ponieważ stopień i wymiar proponowanego 'pojednania' (chodzi tutaj przede wszystkim o przepaści wynikłe z wieloletniej schizmy oraz herezje na łonie Kościoła jak np. husytyzm) został uznany za herezję.
Zgodnie z dyrektywami Soboru w Konstancji (q.v.) stanowiącymi o regularnym zwoływaniu soborów ekumenicznych celem dyskusji polityki kościelnej, papież Marcin V powołał sobór w Pawii - zainaugurowany 23 kwietnia 1423 - kiedy to niespodziewanie wybuchła tam epidemia i rada przeniosła się do Sieny.
W Sienie, postępowanie i działanie Soboru naśladowało ten z Konstancji. Już na początku, pewne formalności związane z zapewnieniem bezpieczeństwa członkom Soboru przez miasto spowodowała tarcia jurysdykcyjne z papieskimi prerogatywami. Niemniej jednak, 8 listopada już cztery dekrety zostały zatwierdzone, wszystkie skierowane przeciwko dogodnym celom: dekret przeciwko zwolennikom heretycznych reformatorów - Jana Husa, spalonego wcześniej na stosie podczas Soboru w Konstancji, oraz Johna Wyclifa, który twierdził, że największym autorytetem i władzą jest Biblia; dekret przeciwko zwolennikom schizmatycznego antypapieża Benedykta XIII; dekret opóźniający w czasie negocjacje z Kościołami wschodnimi (podczas Soboru we Florencji 1438-1445 wypracowano rozsądne porozumienie); dekret sugerujący większe okrucieństwo i wrogość wobec herezji.
Propozycje reform instytucjonalnych w Kościele katolickim powodowały złowrogie swary i kłótnie. Francuskie propozycje zwiększenia lokalnej władzy świeckiej nad organami kościelnymi (poglądy gallikańskie) wywołały sprzeciw lojalistów Kurii Papieskiej. Nic nie zostało dokonane w tej dziedzinie.
19 lutego 1424 na następne miejsce Soboru została wybrana Bazylea, a obecny Sobór rozwiązał się następnego dnia (dekret opublikowany 7 marca). Francuscy uczestniczy woleliby kontynuować Sobór do czasu przeprowadzenia gruntownych reform w kościele, zarówno in capite et in membris ('na czele i wśród członków'), lecz z powodu strachu przed kolejną schizmą, lub też nie chcąc irytować papieża (Siena w południowej Toskanii była blisko Państwa Kościelnego), odjechali. Wybór miejsca na następny Sobór, daleko od Państwa Kościelnego i ewentualnej możliwości jego zbrojnej interwencji, jest bardzo ważny.
Zarządcy Sieny dopilnowali by nikt nie odjechał przed spłaceniem swoich długów.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór w Bazylei - został zwołany przez papieża Marcina V. Odbył się po jego śmierci, kiedy papieżem był Eugeniusz IV. Został otwarty 23 VII 1431 r. Ze względu na małą liczbę uczestników pierwsze uroczyste posiedzenie odbyło się dopiero 18 XII 1431 r.

Cele soboru: rozwiązanie problemu husytyzmu, zaprowadzenie pokoju między władcami chrześcijańskimi oraz reforma Kościoła. 12 XI 1431 r. papież Eugeniusz IV ze względu na rokowania w sprawie unii z Grekami przeniósł na 18 miesięcy obrady soboru do Bolonii.
Na soborze uchwalono dekret o wyższości soboru nad papieżem. Spowodowało to konflikt z papieżem Eugeniuszem IV, który ogłosił nieważność soboru i 8 sierpnia 1438 zwołał nowy sobór w Ferrarze.
W odpowiedzi sobór ekskomunikował Eugeniusza IV i wybrał antypapieża Feliksa V.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór w Ferrarze - został zwołany przez papieża Eugeniusza IV.

Bezpośrednią przyczyną zwołania soboru był sprzeciw Eugeniusza IV wobec ogłoszonej przez sobór w Bazylei wyższości soboru nad papieżem. Eugeniusz ogłosił bazylejski sobór nieważnym i 8 sierpnia 1438 roku nowy sobór rozpoczął obrady.
Eugeniusz zaprosił na sobór cesarza bizantyjskiego Jana VII i patriarchę Konstantynopola Józefa II, chcąc doprowadzić do unii z prawosławiem.
16 stycznia 1439 obrady soboru przeniesiono do Florencji, rozpoczynając tym samym Sobór Florencki.



----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sobór Florencki - sobór powszechny Kościoła katolickiego.

Zwołany przez papieża Eugeniusza IV. Obradowano od 16 stycznia 1439 r. do 1443 r. Podczas sesji 6 lipca 1439 r. odczytano bullę (po łacinie i po grecku) Laetentur coeli, ogłaszającą unię Kościołów rzymskokatolickiego i bizantyjskiego. W 1439 r. zawarto unię również z Kościołem ormiańskim. Od 14 października 1443 r. sobór obradował w Rzymie.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------