Większość badaczy przyjmuje, że ewangelie kanoniczne powstały pomiędzy rokiem 70 a 90 n.e. Już samo to potwierdza tezę, że ewangeliści Jezusa nie znali i nie byli świadkami zajść przez siebie opisywanych.
Jednak umieszczanie ewangelii w takim wczesnym okresie nie jest oparte na żadnych solidnych dowodach a jedynie na karkołomnych spekulacjach i niepewnej analizie tekstu. Spójrzmy więc na niezbite dowody wskazujące, że powstały one właśnie w tym czasie. Okazuje się, że takich dowodów po prostu nie ma. Najstarszy zachowany fragment Ewangelii Jana pochodzić ma z roku 120 n.e. Datę tę określono na podstawie badań paleograficznych, czyli analizy stylu i charakteru pisma. Pamiętać jednak trzeba, że fragment ten może pochodzić z późniejszego okresu II wieku n.e., a ponadto wcale nie musi być fragmentem „Jana". Ze względu na jego minimalną zawartość tekstową nie można wykluczyć, że jest to fragment jakiegoś innego pisma na którym później oparł się autor Ewangelii Jana (Ellegard 99:243). Tak czy owak nie ma solidnych podstaw do przyjęcia, że cztery kanoniczne ewangelie powstały przed rokiem 100 n.e. W poniższej pracy zajmiemy się właśnie wykazaniem, że ewangelie kanoniczne pochodzą z II a nie I wieku naszej ery.


Ewangelia Mateusza


Autorstwo księgi tradycja wczesnochrześcijańska przypisuje Lewiemu Mateuszowi, jednemu z dwunastu apostołów, wcześniejszemu poborcy podatkowemu. Data powstania księgi budzi dotąd spory wśród biblistów. Najstarsza tradycja wskazuje na "ósmy rok po śmierci Pana", czyli na rok 41 n.e. Według niektórych biblistów zawarta w Ewangelii polemika z judaizmem faryzejskim (który zaczął dominować ok. 80 r. n.e.) sugeruje, że mogła ona zostać napisana między 80 i 90 n.e. Jednak najnowsze datowanie papirusu magdaleńskiego przez Cartstena Petera Thide'a na rok 60 n.e. znów cofa datę powstania do połowy I wieku[2]. Miejscem powstania Ewangelii była prawdopodobnie Palestyna lub Syria (w zależności od przyjętej daty powstania).

Ewangelia Mateusza była prawdopodobnie pierwotnie napisana po aramejsku, a dopiero później przetłumaczona na grekę.

Potwierdzają tę tezę:

Świadectwo Papiasza z przełomu I i II wieku o mowach Jezusa spisanych przez Mateusza w języku hebrajskim (tak wówczas określano j. aramejski).
Fakt, że księga była pisana przede wszystkim z myślą o Żydach. Wskazują na to liczne semityzmy (np.: Raka - 5,22; Mamona - 6,24) oraz zwyczaje żydowskie, których autor nie objaśnia (np. obmycia rytualne - 15,2).
Oryginał aramejski musiał jednak zaginąć bardzo wcześnie, gdyż Ojcowie Kościoła z II wieku znają tylko grecką wersję.

Istnieją dwie teorie dotyczące kolejności powstania Ewangelii Mateusza. Wg przeważającej opinii współczesnych biblistów autor pisząc swoją Ewangelię korzystał prawdopodobnie z Ewangelii Marka powstałej najwcześniej, ponadto ze źródeł ustnych (Q) oraz źródła specjalnego znanego tylko Mateuszowi.

Mniej rozpowszechniona jest teza, że Ewangelia Mateusza powstała najwcześniej, a Ewangelia Marka stanowiła jej streszczenie. Teza ta sięga początków Kościoła - stąd kolejność wśród pism Nowego Testamentu, tam Ewangelia Mateusza jest pierwsza.

Ewangelia Marka


Tradycyjnie za jej autora uznaje Jana Marka wspomnianego w Dziejach Apostolskich, który - spisał relację Św. Piotra. Jest jedną z ewangelii synoptycznych. Jako miejsce jej powstania podaje się Rzym. Istnieją przypuszczenia, że Ewangelia Marka może być późniejszą, okrojoną wersją Tajemnej Ewangelii Marka.

Ewangelia wg Marka zawiera mało mów Jezusa, natomiast szczegółowo relacjonuje jego czyny. Język Ewangelii wg Marka jest prosty i niewyszukany. Słownictwo jest ubogie, często występują powtórzenia i niezręczności. Głównym tematem księgi jest nadprzyrodzona mądrość i moc Jezusa i jego władza nad Szatanem.

Ewangelię według Marka datuje się na lata 60-70 n.e. Istnieje dyskusja dotycząca realcji pomiędzy ewangeliami synoptycznymi. Część badaczy uważa Ewangelię wg Marka za główne źródło, z którego korzystali Mateusz i Łukasz. Część uważa za takie źródło pierwszą Ewangelię wg Mateusza, wtedy Marek byłby autorem "streszczenia" skierowanego do pogan. Inni twierdzą, że wszystkie ewangelie synoptyczne mają jedno wspólne źródło (Q), które nie przetrwało do naszych czasów (tzw. loggia).

Zakończenie

Wersetów Mk 16,9-20 nie ma w części rękopisów, nie znał ich święty Hieronim oraz Euzebiusz stąd niektórzy bibliści uważają je za nieautentyczne i w nowych przekładach zaznacza się ich odrębność. Przeważająca liczba rękopisów włączając w to te najważniejsze zawiera ten fragment. W komentarzu do Biblii Tysiąclecia podano, że niespójność stylistyczna względem wcześniejszego materiału tej ewangelii może wynikać z tego, że ewangelista Marek postanowił dołączyć relację o ukazywaniu sie Chrystusa po jego zmartwychwstaniu tak jak było to w pozostałych dwóch ewangeliach synoptycznych. Przez niektórych chrześcijan, wersety te, uważane są za natchnione.

Problem autentyczności tego fragmentu wpisuje się w szerszą dyskusję na temat tradycji manuskryptów - zbioru manuskryptów określanych jako Textus receptus (oparte są o nie m.in. polska Biblia Gdańska, angielska King James Version, New King James Version i in.) lub tzw. Nestle Aland (m.in. polska protestancka Biblia Warszawska, katolicka Biblia Tysiąclecia, angielskojęzyczna New International Version i in.).


Ewangelia  Łukasza

Ewangelia (z gr. ευαγγελιον dobra nowina) tradycyjnie umieszczana w kanonie jako trzecia. Jej prawdopodobny autor, Łukasz Ewangelista – według tradycji lekarz i towarzysz św. Pawła – jest także autorem Dziejów Apostolskich, a jako święty jest w Kościele Rzymskokatolickim patronem lekarzy. Jest jedną z ewangelii synoptycznych. Św. Łukasz poświęca tę Ewangelię Teofilowi, a kieruje ją głównie do tych, którzy się nawrócili z pogaństwa.


Problem autorstwa

Autor Ewangelii Łukasza jest jednocześnie autorem innej księgi Nowego Testamentu - Dziejów Apostolskich. Obie te księgi dedykowane są tej samej osobie, łączy je podobieństwo stylu i poglądy teologiczne. W tej kwestii panuje powszechna zgoda uczonych. [1] Tradycja chrześcijańska sięgająca połowy II wieku n.e. przypisuje autorstwo Ewangelii Łukasza i Dziejów Łukaszowi, towarzyszowi podróży misyjnych św. Pawła, którego Paweł wymienia w liście do zboru w Kolossach jako "ukochanego lekarza" (Kol.4,14). Pierwszą wzmiankę o Łukaszowym autorstwie Ewangelii zawiera Fragment Muratoriego z 2 połowy II wieku n.e. Podobnie wczesnochrześcijańscy pisarze z II wieku uważają trzecią Ewangelię za pismo Łukasza: Ireneusz z Lyonu (Adv. haer. 3.1.1) Tertulian (Adv. Marcionem 4.2.2), tenże Marcjon i Klemens z Aleksandrii (Paedagogus 2.1.15 i Stromata 5.12.82). Najstarszy zachowany rękopis, Papirus Bodmer XIV z około 200 roku n.e., również przypisuje autorstwo tej samej osobie.

Wedle tradycji Łukasz poznał Pawła w Troadzie (Dz. Ap. 16,6-15). Po raz drugi przyłączył się do jego podróży w roku 57 (Dz. Ap. 20,1-15). Odtąd miał być z nim aż do uwięzienia Pawła w Rzymie. Wedle Euzebiusza (Historia kościelna III,94) Łukasz był z pochodzenia Grekiem z Antiochii, a z zawodu lekarzem. Według Epifaniusza (C. Jul. Orat. 4,69) po śmierci Pawła Łukasz podjął pracę misyjną w Dalmacji, Galii, Italii i Macedonii. Kościół czci go jako męczennika.

Głównym argumentem przemawiającym za słusznością utożsamiania autora Ewangelii Łukasza i Dziejów Apostolskich z Łukaszem, towarzyszem Pawła, są cztery fragmenty w Dziejach Apostolskich, w biblistyce niemieckiej zwane "Wirstücke", zaś w anglosaskiej "we-passages" - są to kolejno: Dz. Ap. 16,10-17; 20,5-15; 21,1-18; rozdziały 27 i 28. W tych czterech fragmentach narrator przemawia w pierwszej osobie liczby mnogiej, co sugeruje, że podróżował wraz z apostołem Pawłem. W istocie jednak uczeni nie są zgodni w ocenie tego argumentu. Poza wskazanymi fragmentami nigdzie nie spotkamy bowiem pierwszoosobej narracji, a imię Łukasza nie pojawia się w Dziejach ani razu. Kolejnym argumentem wysuwanym przez zwolenników powyższej tezy jest fakt, że autor Dziejów używa specjalistycznych pojęć znanych z greckiej medycyny i wykazuje zainteresowanie dla problemów lekarskich. Mogłoby to sugerować, że właśnie Łukasz, lekarz z zawodu, napisał obie księgi. Takie przekonanie bywa jednak kwestionowane (H. J. Cadbury,"The style and literary method of Luke")

Argumentem przeciwko utożsamianiu autora trzeciej Ewangelii i Dziejów z Łukaszem, przyjacielem Pawła są różnice w ich poglądach teologicznych, drobne nieścisłości i sprzeczności pomiędzy listami św. Pawła a Dziejami Apostolskimi i wieloznacznie interpretowana obserwacja, iż autor Dziejów, kimkolwiek by był, najwidoczniej nie znał pism św. Pawła. W związku z tymi i podobnymi zarzutami wielu współczesnych uczonych uważa Ewangelię Łukasza i Dzieje Apostolskie za dzieło nieznanego autora.


Data powstania

Ponieważ wedle wszelkiego prawdopodobieństwa Ewangelia Łukasza i Dzieje Apostolskie powstały w tym samym czasie, w datowaniu Ewangelii Łukasza wykorzystuje się argumenty zaczerpnięte z tekstu Dziejów i odwrotnie.

W kwestii datowania istnieją rozbieżne opinie uczonych, wśród których można wyróżnić trzy główne stanowiska

data wczesna - przed rokiem 70 n.e.:

Za wczesną datą powstania Ewangelii Łukasza optowała większość dawniejszych uczonych katolickich i protestanckich. Narracja Dziejów Apostolskich urywa się na opisie pobytu św. Pawła w Rzymie w oczekiwaniu na proces przed sądem cesarskim, a jego późniejsze losy są przez autora przemilczane. Zdaniem min. A. Harnacka i E. Jacquiera ma to świadczyć, że Dzieje powstały jeszcze przed męczeńską śmiercią św. Pawła, który zginął około 64-67 r. Krytycy wskazują jednak, że zakończenie opowieści na pobycie i nauczaniu Pawła w Rzymie wynika z założeń redaktorskich i nie oznacza bynajmniej, że księga powstała przed śmiercią Pawła; T. Zahn i W. Ramsay w oparciu o analizę filologiczną wstępu wysunęli np. teorię, że Dzieje są drugą, po Ewangelii, częścią dzieła w zamierzeniu Łukasza trójczłonowego [2]. Biskup i uczony John A. T. Robinson uważa, iż Dzieje i Ewangelia Łukasza powstały między 57 a 62 rokiem naszej ery. Jako dowód podaje brak jednoznacznego odniesienia w Ewangelii Łukasza do zburzenia świątyni w Jerozolimie w roku 70.

data środkowa - około 80 - 85 n.e.:

Uczeni optujący za późniejszą datą wskazują, że fragmenty Łk 19,41-44 i 21,20-24 są nawiązaniem do zburzenia Świątyni Jerozolimskiej w roku 70 n.e. wobec czego samą Ewangelię należy datować po roku 70. Ponadto, wedle hipotezy dwóch źródeł, autor Ewangelii Łukasza korzystał z Ewangelii Marka, którą datuje się na koniec lat 60-tych I wieku, wobec czego Ewangelię Łukasza należy datować o kilka - kilkaście lat później.

data późna - po 125 n.e.

W XIX wieku niemiecki uczony, założyciel tzw. szkoły w Tübingen, Ferdinand Christian Baur, wysunął hipotezę, wedle której obie księgi przypisywane św. Łukaszowi powstały blisko połowy II wieku n.e. Argument swój oparł na wskazaniu, iż poglądy teologiczne zawarte w księdze Dziejów Apostolskich są próbą pogodzenia rywalizujących nurtów w chrześcijaństwie - nurtu judeochrześcijan i chrześcijan nawróconych z pogaństwa. Baur i jego uczniowie argumentowali, że w Dziejach apostołowie Paweł i Piotr przedstawieni są niemal jako zgodni orędownicy tej samej postawy teologicznej, co jest zniekształceniem obrazu historycznego, dokonanym w celu zatarcia różnic między dwoma nurtami chrześcijaństwa, z których jeden odwoływał się do nauczania Piotra, a drugi do nauki Pawła.

Uczony Richard I. Pervo twierdził, że Ewangelia Łk wydaje się nosić ślady wpływu pism Józefa Flawiusza. Wedle tej teorii, pogląd Józefa Flawiusza uznający spis ludności z roku 6 n.e. za znaczący fakt w historii Palestyny miał wpływ na autora Ewangelii Łukasza, który - jako jedyny spośród Ewangelistów - podaje opowieść o powszechnym spisie, w czasie którego miał na świat przyjść Jezus. Gdyby więc autor Ewangelii Łukasza istotnie korzystał z pism Flawiusza, jego dzieło mogło powstać nie wcześniej niż pisma Józefa.

Aktualne studium teologii Ewangelii Łukasza i Dziejów Apostolskich pióra J. B. Tysona wskazuje, iż ostateczna redakcja pism mogła mieć miejsce dopiero w połowie II wieku w epoce sporu protoortodoksji chrześcijańskiej z Marcjonem i jego zwolennikami.

Obecnie wśród uczonych - zwłaszcza akceptujących teorię dwóch źródeł - panuje dość powszechna zgoda, iż omawiane utwory powstały około 80-85 roku n.e.

W prologu Ewangelii czytamy, że jej autor opierał się na innych Ewangeliach i na informacjach zasłyszanych od "naocznych świadków" i „sług słowa”. Natomiast uczeni na podstawie wewnętrznej analizy tekstu Ewangelii stwierdzili, że Łukasz opierał się głównie na trzech źródłach: Ewangelii Marka, przypuszczalnym źródle greckim, zwykle nazywanym Q i wyjątkowym źródle, często określanym jako własny materiał Łukasza, któr emogło miec charakter pisany albo ustny. Ogółem, na 1149 wersów Ewangelii Łukasza, 320 jest zaczerpnietych z Ewangelii Marka, i 830 z pozostałych dwu źródeł, ok 250 ze źródła Q i reszta - 580 - z własnego źrodła Łukaszowego. Z Ewangelii Marka autor Ewangelii Łukasza przejął sześć bloków materiału, zachowując jego oryginalny porządek, i weń wmieszał materiał ze źródła Q i materiał własny. Sporą część epizodów z Marka pominął, a część opracował na nowo. Nigdy nie kopiował niewolniczon materiałów, często redagował tekst Marka, poprawiając jego grekę stylistycznie i językowo. Uczeni dysktują, czy niektóre fragmenty z materiału własnego Łukasza wiążą się z materiałem Ewnagelii Jana (jak np. namaszczenie stóp Jezusa przez kobietę, fragment o Łazarzu, Marcie i Marii, pojawienie się Jezusa po zmartwychwstaniu w Jerozolimie i in.)


Ewangelia Jana

Autorstwo przypisuje się Janowi Apostołowi lub Janowi prezbiterowi, tradycyjnie umieszczana jako czwarta. Jest to ewangelia chronologicznie najpóźniejsza ze wszystkich ewangelii nowotestamentowych. Jako jedyna z nich nie jest ewangelią synoptyczną

Czas i miejsce powstania

Na ogół Ewangelię Jana datuje się na koniec I wieku. Większość biblistów określa jej miejsce powstania na Efez, a czas na ok. 90 n.e. Jej rosnącą popularność już na początku II wieku potwierdza odkrycie tzw. Papirusu Rylanda z fragmentem Ewangelii, którego powstanie datowane jest na ok. 120 n.e.

Problem autorstwa


Autor Ewangelii starannie przemilcza swoje imię, lecz autorstwo na ogół przypisuje się Janowi, jednemu z 12 apostołów. Świadczy o tym m.in. częste niewymienianie Jana wśród grona apostołów, a zamiast niego określenie: "uczeń, którego Jezus miłował".

Świadectwa Ojców Kościoła nie rozstrzygają kwestii autorstwa; Fragment Muratoriego oraz Ireneusz z Lyonu wspominają że Ewangelię napisał uczeń Jezusa, ale nie precyzują, że był to konkretnie Jan Apostoł. Z kolei Papiasz twierdzi, że wśród uczniów Jezusa byli zarówno Jan apostoł, jak też i "prezbiter Jan".

W procesie analizy Ewangelii Jana w świetle "historii redakcji" bibliści XX-wieczni doszli do wniosku, że ostateczny kształt tego pisma jest owocem długiego procesu redakcyjnego. Możliwe, że najstarsze tradycje (przede wszystkim pierwsza część: Księga znaków) pochodzą od apostoła Jana, ale opracowanie i kompozycja od ucznia Janowego

W obecnej formie Ewangelia Jana zawiera kilka fragmentów, których pochodzenie od Jana jest powszechnie kwestionowane:

J 5,3b-4 - krótki fragment o aniele, który miał poruszać wodę w sadzawce, do której podążali chorzy.
J 7,53-8,11 - tzw. Pericope adulterae, czyli perykopa o kobiecie cudzołożnej.
J 21, 1-15 - dodatkowy rozdział pochodzący od redaktorów(!!!)


Ewangelie synoptyczne

Ewangelie synoptyczne (z gr. εὐαγγέλιον, euangelion, dosł. dobra nowina; συνοψις, synopsis, spojrzenie całościowe) - wspólna nazwa dla ewangelii wg św. Mateusza, wg św. Marka i wg św. Łukasza. Nazwę wprowadził J. J. Griesbach.

Ewangelie te łączone są razem ze względu na znaczne podobieństwo relacji w zestawieniu z Ewangelią wg św. Jana, wskazywany jest przede wszystkim podobieństwo treści, układ materiału, język, słownictwo i styl. Bibliści tłumaczą te zbieżności oparciem się autorów ewangelii synoptycznych na jednej z nich - najstarszej (najczęściej za taką jest uważana Ewangelia Marka) oraz zależność od niezachowanych tekstów (wymieniane jest tu hipotetyczne źródło Q, obejmujące materiał znajdujący się u Mateusza i Łukasza a niezachowany u Marka).
_____________________________________________________________________________________________________________
Na podstawie: prace Romana Zaroff, Wikipedia, Encyklopedia PWN, archeologyfieldwork.com, historiun.pl

*************************************************************************************************************

W świetle powyższego twierdzenie iż Ewangelie pisali naoczni świadkowie tamtych wydarzeń oraz, że wiernie oddają nauki Jezusa, jest jednym z największych absurdów ukutym na podstawie ślepej wiary.